Αναλυτική προσέγγιση του φαινομένου της κακοποίησης-παραμέλησης ανηλίκων, μέσα από τις εμπειρίες επαγγελματιών εργαζομένων σε φορείς κοινωνικής προστασίας.

Abstract

Η κακοποίηση είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο σε πολλές χώρες. Πολλά παιδιά τραυματίζονται καθημερινά στο σχολικό, οικογενειακό, κοινωνικό περιβάλλον, με τρόπους που ενδεχομένως να μην αναγνωρίζει η πλειονότητα, ως κακοποιητικούς. Η άγνοια, η άρνηση και η αποφυγή αυτού του δύσκολου θέματος, συντηρούν την κακοποίηση του παιδιού. Είναι απίστευτο πως οι ενήλικες, οι γονείς ή ακόμα και οι κηδεμόνες των παιδιών μπορούν να φερθούν με τόση σκληρότητα σε αυτά. Παρόλο που βρισκόμαστε στον 21ό αιώνα και υποστηρίζουμε τις σύγχρονες ιδέες για την προστασία και τα δικαιώματα του παιδιού, μέσα από μηχανισμούς του κράτους- κοινωνικής πολιτικής, μέσα από υπηρεσίες, εθνικές και διεθνείς οργανώσεις , δυστυχώς ακόμα και στις μέρες μας και σε σύγχρονες κοινωνίες, διαπιστώνονται συνεχώς περιστατικά βίας και κακοποίησης. Η βία γενικότερα αντιμετωπίζεται ως κοινωνικό φαινόμενο αλλά και ως ένα τεράστιο ιατροκοινωνικό πρόβλημα, που μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις οικογένειες και κυρίως σε ευάλωτες ομάδες που δεν μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι η βία πιθανότατα να πλήξει το γυναικείο πληθυσμό, τους ηλικιωμένους και τα παιδιά. Η βία λοιπόν είτε λεκτική, είτε σωματική, είτε ψυχολογική, δεν παύει να είναι, κάθε δράση ή συμπεριφορά ατόμων, η οποία έχει ως αποτέλεσμα αρνητικές επιπτώσεις, στο άτομο το οποίο κακοποιείται και μπορεί να του προκαλέσει ανεπανόρθωτες ψυχολογικές ζημιές ακόμα και σοβαρούς τραυματισμούς έως και το θάνατο. Να αναφέρουμε ότι, οι άνθρωποι που υπέστησαν κακοποίηση όταν ήταν παιδιά ενδέχεται να προβούν οι ίδιοι σε κακοποίηση παιδιών όταν ενηλικιωθούν. Σαν συμπέρασμα αναδύεται ότι, η παιδική κακοποίηση είναι μια μάστιγα σε όλο τον κόσμο που βασανίζει άπειρα παιδιά, οι συνέπειες είναι τραγικές, έχουν διάρκεια και επηρεάζουν την μετέπειτα ψυχοσυναισθηματική- κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, μετατρέποντας το σε έναν ενήλικα που αντιμετωπίζει δυσκολίες στους διάφορους τομείς της ζωής τους. Δημιουργεί άτομα με έντονα προβλήματα στις διαπροσωπικές του σχέσεις, τα οποία δυσκολεύονται να αγαπήσουν και να εμπιστευτούν, έχουν τάσεις προς καταχρήσεις, προβλήματα προσαρμοστικότητας , κατάθλιψη και άλλες προβληματικές συμπεριφορές. Όσον αφορά στα ανήλικα παιδιά με τα οποία θα ασχοληθούμε, έχει ιδιαίτερη σημασία να δώσουμε έμφαση στην ποιότητα των σχέσεων γονέων-παιδιών για την διαμόρφωση της προσωπικότητας τους. Τα παιδιά από την στιγμή της γέννησης τους περιμένουν στοργή, ενδιαφέρον, αγάπη, την ανάγκη για προστασία και μια εποικοδομητική ατμόσφαιρα σε κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας. Δυστυχώς κάποιες φορές οι γονείς αποτυγχάνουν να επιτελέσουν σωστά το ρόλο τους για διάφορους λόγους και υιοθετούν βίαιες και βλαβερές συμπεριφορές με δυσάρεστα αποτελέσματα. Το φαινόμενο της κακομεταχείρισης, της εκμετάλλευσης και της απαξίωση της παιδικής ηλικίας, με το οποίο θα ασχοληθούμε σε αυτή την εργασία, συναντάται στο πέρασμα όλων των αιώνων και αποτελεί ένα πεδίο ενδιαφέροντος σε διάφορες επιστήμες όπως η ιατρική, κοινωνική εργασία, η κοινωνιολογία, η εγκληματολογία, παράγοντας συνεχώς νέα γνώση. Οι συνηθέστερες μορφές κακοποίησης είναι η σωματική, η σεξουαλική, η συναισθηματική και η παραμέληση. Μέσα σε αυτές τις μορφές περικλείονται και η έκθεση σε κίνδυνο και η εκμετάλλευση. Σε αυτήν την μελέτη, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε απαντήσεις σε κάποια ερωτήματα, μέσω των βιβλιογραφικών πηγών μας και μέσω των απόψεων επαγγελματιών που εργάζονται σε φορείς που φιλοξενούν κακοποιημένα και παραμελημένα ανήλικα παιδιά. Τα ερευνητικά ερωτήματα αφορούν στην εκτίμηση της συχνότητας εμφάνισης της κακοποίησης-παραμέλησης, στη διερεύνηση των στάσεων και αντιλήψεων των επαγγελματιών που εργάζονται σε φορείς κοινωνικής προστασίας, στη διερεύνηση του βαθμού επιρροής της κακοποίησης στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών, στην εκτίμηση της ύπαρξης κοινωνικών φορέων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της κακοποίησης και στη διερεύνηση των κοινωνικοδημογραφικών χαρακτηριστικών των ενηλίκων που ασκούν κακοποίηση.