Η μαστίχα Χίου, ένα παραδοσιακό τρόφιμο: Εφαρμογές στη διατροφή και τη Βιο-ιατρική.

Abstract

Οι ιδιότητες της Μαστίχας ήταν γνωστές ήδη από την αρχαιότητα. Οι πρώτες αναφορές προέρχονται από τον Ηρόδοτο τον 5ο αιώνα π.Χ. με πολλούς ακόμη αρχαίους συγγραφείς ν’ αναφέρονται στις θεραπευτικές της ιδιότητες, μεταξύ των οποίων ο Πλίνιος, ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός. Οι φαρμακευτικές της ιδιότητες ήταν γνωστές και στον Ιπποκράτη, τον πατέρα της Ιατρικής. Σε ιατρικά κείμενα της ύστερης αρχαιότητας συναντάται πληθώρα ιατρικών συνταγών, με κύριο συστατικό τη μαστίχα, την οποία θεωρούσαν ευεργετική για την ανθρώπινη υγεία και της απέδιδαν πολλές ιδιότητες. Συνήθως τη χρησιμοποιούσαν σε συνδυασμό με άλλα φυσικά υλικά για τη θεραπεία πλήθους ασθενειών. Το μαστιχέλαιο είναι ένα μίγμα βιολογικά δραστικών ουσιών. Αποτελείται κατά βάση από μονοτερπένια και χαρακτηρίζεται για την αντιμικροβιακή του δράση καθώς και για την χημειοπροστατευτική του δράση κατά του καρκίνου. Από την άλλη πλευρά η Μαστίχα είναι η ρητίνη του μαστιχόδενδρου η οποία περιέχει επίσης ένα μικρό κλάσμα (περίπου 2%) από αιθέριο έλαιο και είναι γνωστή για την αντιμυκητική και αντιμικροβιακή της δράση. Η Μαστίχα Χίου διαθέτει βιολογικές ιδιότητες καθώς και βιοδραστικά τριτερπένια που μελετήθηκαν για τις αντιοξειδωτικές δράσεις τους. Η μάσηση των φυτικών ρητινών αποτελεί συνήθεια του ανθρώπου και χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα αρωματική και ευχάριστη σύνθεση. Αποτελεί ένα εύχρηστο μέσο μεταφοράς ουσιών στη στοματική κοιλότητα και κατά καιρούς έχουν ενσωματωθεί στη μάζα της διάφορα πρόσθετα με φαρμακευτική, γλυκαντική, αντιμικροβιακή ή αντιτερηδονική δράση. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικών δημοσιεύσεων για τη χρήση της Μαστίχας ως συστατικό σε επουλωτικά έμπλαστρα τραυμάτων και ως αναπλαστικός παράγοντας της επιδερμίδας αποκαλύπτεται ότι παρουσιάζει άριστες επουλωτικές και συγκολλητικές ιδιότητες. Η Μαστίχα Χίου φάνηκε ότι προστατεύει αποτελεσματικά το ήπαρ πειραματόζωων ύστερα από πρόκληση ηπατοτοξικότητας και είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς τα συστατικά της δρουν ενάντια στην οξείδωση της λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (Low Density Lipoprotein – LDL) και αυτό αποτελεί σημαντική ένδειξη για την αντιοξειδωτική δράση της. Για να εντοπίσουν χρήσιμα νέα και ενώσεις που μπορούν να εξασθενήσουν αποτελεσματικά την λειτουργία των ανδρογόνων στα καρκινικά κύτταρα του προστάτη, οι ερευνητές διερεύνησαν την επίδραση της Μαστίχας Χίου σε σχέση με την δραστηριότητα των ανδρογόνων. Από την αρχαιότητα ήταν γνωστό, ότι η Μαστίχα της Χίου αποτελούσε δραστικό συστατικό για την ανακούφιση από πόνους του στομάχου. Ακόμη και με μικρές δόσεις η Μαστίχα μπορεί να θεραπεύσει το πεπτικό έλκος για το οποίο ευθύνεται το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της Μαστίχας Χίου σε ασθενείς με λειτουργική δυσπεψία έγινε αντικείμενο μελέτης για αρκετούς ερευνητές όπου για πρώτη φορά έχει γίνει αναφορά στις ευεργετικές ιδιότητές της για πιθανή κλινική αποτελεσματικότητα σε ασθενείς με νόσο Crohn. Ακόμα μια θεραπευτική ιδιότητα της Μαστίχας Χίου είναι και η μείωση της έντασης του ροχαλητού το οποίο αποτελεί μια πολύ συχνή «ταλαιπωρία». Η Μαστίχα έχει καταγραφεί ως ένα σημαντικό αφροδισιακό υλικό από πολλούς συγγραφείς, θεωρείται δε ως πηγή ψευδαργύρου. Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου έχει συνδεθεί με τη σεξουαλική λειτουργία και τα χαμηλά επίπεδά του έχουν συσχετιστεί με χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης. Η ακμή του εμπορίου της Μαστίχας διατηρήθηκε ως τις αρχές του 20ου αιώνα όπου και άρχισε να εκδηλώνεται το ενδιαφέρον των παραγωγών. Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκαν 20 Συνεταιρισμοί Μαστιχοπαραγωγών που έφεραν την ονομασία Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου. Στη συνέχεια για την ανάπτυξη και την προώθηση της Μαστίχας δημιουργήθηκαν επιδοτούμενα προγράμματα στα οποία η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών ήταν παρούσα. Κλείνοντας δεν θα μπορούσε να παραληφθεί η χρήση της Μαστίχας στην ζαχαροπλαστική, τη μαγειρική και την ποτοποιία. Σημαντική είναι και η χρησιμότητά της στη βιομηχανία, στις χειρουργικές επεμβάσεις για την παρασκευή νημάτων καθώς και σε μορφή κάψουλας σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες.

The mastic of Chios has biological properties and bioactive triterpenes, extensively studied for their antioxidant actions. The chewing of plant resin, as the mastic of Chios, is a human habit and is characterized by releasing in the mouth of a particularly fragrant and pleasant taste. It is a handy means of transport substances in the oral cavity and is occasionally incorporated into the mass of various additives to pharmaceuticals, sweeteners, or preparations against caries, with antimicrobial action. According to the results of relevant publications concerning the utilization of components of the mastic in healing wounds and in patches for anaplasis of skin, these studies revealed that the mastic of Chios exhibits excellent adhesive properties and supports fast healing of ulcerations and wounds.