Κοινωνική εργασία και δουλειά στο δρόμο: ο ρόλος των επαγγελματιών στην υποστήριξη ατόμων σε κίνδυνο.

Abstract

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τον ρόλο των επαγγελματιών που ασκούν την πρακτική της δουλειάς στον δρόμο (street work). Αντλώντας στοιχεία από βασικές έννοιες της κριτικής κοινωνικής εργασίας (ενδυνάμωση, εταιρικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη), η μελέτη αυτή επιχειρεί να αναδείξει κρίσιμες πτυχές της δουλειάς στο δρόμο, οι οποίες συνδέονται με τις εφαρμοζόμενες μεθόδους και πρακτικές που υιοθετούν οι φορείς και οι κοινωνικές υπηρεσίες για τη στήριξη κοινωνικά ευάλωτων πληθυσμών. Επίσης, επικεντρώνονται στις δυσκολίες και τις προκλήσεις που συναντούν οι επαγγελματίες στον δρόμο αλλά και στις δεξιότητες και τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να διαθέτουν για να είναι αποτελεσματικοί στο έργο τους. Η εργασία αυτή βασίζεται σε ποιοτική έρευνα στην οποία συμμετείχαν 13 επαγγελματίες (στην πλειοψηφία τους κοινωνικοί λειτουργοί) που εργάζονται ή εργάστηκαν στο παρελθόν σε προγράμματα δουλειάς στον δρόμο στην Αθήνα και την Κρήτη. Το υλικό της έρευνας αποτελείται από ισάριθμες ημι-δομημένες συνεντεύξεις. Οι συνεντεύξεις αυτές αναλύθηκαν βάσει της μεθόδου της ανάλυσης περιεχομένου. Στο εμπειρικό υλικό η δουλειά στο δρόμο σκιαγραφείται ως μια απαιτητική κι ευέλικτη πρακτική, που είναι δομημένη σε στάδια και αποσκοπεί στην ενδυνάμωση των ανθρώπων που διατρέχουν ποικίλους κινδύνους ή βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής. Αποτελεί επίσης μια μέθοδο κοινωνικής παρέμβασης που βασίζεται στην υιοθέτηση εναλλακτικών μορφών δράσης, αξιοποιώντας συχνά τη γνώση και την εμπειρία ατόμων που προέρχονται από τις ομάδες-στόχου (π.χ. απεξαρτημένοι που δραστηριοποιούνται σε προγράμματα δουλειάς στο δρόμο). Οι δεξιότητες που σκιαγραφούνται στο εμπειρικό υλικό ως σημαντικές για την προσέγγιση κοινωνικά ευάλωτων ομάδων είναι μεταξύ άλλων η μη κριτική στάση και η ενσυναίσθηση. Η υποχρηματοδότηση των προγραμμάτων, η έλλειψη προγραμμάτων συνεχούς εκπαίδευσης και κατάρτισης καθώς και η δυσκολία προσέγγισης των κοινωνικά ευάλωτων ομάδων αποτελούν σημεία προβληματισμού στο λόγο των επαγγελματιών που συμμετείχαν στην έρευνα.

paper discusses the practitioners’ role in the social street work practice so that they are able to support people in danger. Specifically, the theoretical frame that this paper was based on consists of the report of basic elements of critical social work (empowerment, partnership, social justice), the basic theoretical background of social street work (principles, target-groups, required skills), as well as some examples of social street work programs and at last a try to link critical social work with social street work practice. In this paper the highlight of the aspects of social street work is attempted, throughout the interviews with practitioners that work in this field. This paper aims to highlight issues that are connected to the applied methods and practices used by communities and social services for supporting people in danger and experience social exclusion, to the difficulties and challenges encountered in the streets as well as to the required skills and characteristics that a practitioner must have to be productive working in the streets. As for the research frame, 13 practitioners participated that worked or used to work in the past in social street work programs, in Athens, Chania and Iraklion. The material of the research consists of 13 semi structured interviews. These interviews were analyzed with the method of context analysis. In the empiric material social street work is presented as a pretentious and flexible practice, which is structured in stages and aims to the empowerment of people in danger or social exclusion. Social street work is also a method of social intervention based on using alternative forms of action, usually using the knowledge and experience of people who come from the target groups ( for example former drug users who participate in social street work programs). The skills required for the approach of vulnerable groups are, among others, non-judgmental behavior and empathy. Underfunding, lack of programs of education and the difficulty of approaching social vulnerable groups are points of concern for the practitioners who participated in this research.