Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (the burnout syndrome) σε επαγγελματίες υγείας: επιπτώσεις στην ψυχική υγεία καθώς και στις επαγγελματικές και οικογενειακές σχέσεις.

Abstract

Η επαγγελματική εξουθένωση αποτελεί ένα σύνδρομο σωματικής και ψυχικής εξάντλησης, το οποίο εμφανίζεται μετά από επανειλημμένες αποτυχίες στηναντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων του εργασιακού χώρου. Αναπτύσσεται κυρίως σε όσους εργάζονται σε επαγγελματική σχέση φροντίδας με άλλα άτομα και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Τα στάδια της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι αυτό του ενθουσιασμού, της αμφιβολίας και της αδράνειας, της απογοήτευσης και ματαίωσης και τέλος της απάθειας. Συνιστώσες της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι σύμφωνα με την προσέγγιση της Maslach, είναι η συναισθηματική εξάντληση, η αποπροσωποποίηση και η μειωμένη προσωπική επίτευξη. Στο γενικό μέρος της παρούσας ερευνητικής εργασίας, γίνεται αναφορά στην επαγγελματική εξουθένωση, στα στάδια της, στις φάσεις, στα συμπτώματα και στην αντιμετώπιση του συνδρόμου αυτού. Στο ειδικό μέρος ερευνάται το φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης στους νοσηλευτές, ιατρούς και κοινωνικούς λειτουργούς, των δύο νοσοκομείων του Ηρακλείου της Κρήτης. Βασικός σκοπός της εργασίας είναι να διερευνήσει το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης ανάμεσα στους επαγγελματίες υγειάς (γιατρούς, κοινωνικούς λειτουργούς, νοσηλευτές) και πως αυτό επηρεάζει την ψυχική τους υγεία, τις επαγγελματικές και οικογενειακές τους σχέσεις. 4 Πληθυσμός μελέτης και Μέθοδος: Τον πληθυσμό μελέτης αποτέλεσαν διακόσιοι περίπου επαγγελματίες υγείας (νοσηλευτές, ιατροί, κοινωνικοί λειτουργοί) που εργάζονται στα δύο νοσοκομεία του Ηρακλείου (Βενιζέλειο, Πα.Γ.Ν.Η.). Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν ερωτήσεις γενικών πληροφοριών κυρίως δημογραφικών και κοινωνικών παραγόντων, καθώς επίσης, μέρος του ερωτηματολογίου (τροποποιημένο), από παλαιότερη έρευνα για την επαγγελματικής εξουθένωσης, των νοσηλευτών σε ογκολογικά τμήματα, της κ. Τριγώνης Μαρίας Δρ. Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής Πανεπιστημίου Κρήτης, ΠΕ Κοινωνικής Λειτουργός, καθώς και του Dr. Msaouel Pavlos M.D., PH.D το οποίο τροποποιήθηκε και διαμορφώθηκε για τους σκοπούς της παρούσας εργασίας. Η πλειοψηφία των επαγγελματιών υγείας (60%) που συμμετείχαν στην έρευνα αυτή δήλωσε πως τη συγκεκριμένη περίοδο, νιώθουν επαγγελματική εξουθένωση. Οι γυναίκες, όπως φάνηκε από την έρευνα, εμφανίζουν σε μεγαλύτερα ποσοστά επαγγελματική εξουθένωση. Η έρευνα έδειξε ότι τα χρόνια προϋπηρεσίας των ερωτηθέντων, σχετίζονται θετικά με την εκδήλωση επαγγελματικής εξουθένωση, εξουθένωση, σε σχέση με τους υπόλοιπους επαγγελματίες υγείας. Επίσης, φαίνεται ο τομέας εργασίας να μην επηρεάζει την εκδήλωση αυτού του φαινομένου. Συμπεράσματα: ♦ Η επαγγελματική κόπωση διαφοροποιείται σε σχέση με το φύλο. Πιο συγκεκριμένα οι γυναίκες φαίνεται να βιώνουν περισσότερη επαγγελματική κόπωση σε σχέση με τους άντρες. ♦ Ο βαθμός επαγγελματικής εξουθένωσης σχετίζεται και μάλιστα θετικά με τα τμήματα εκείνα που οι ασθενείς βιώνουν περισσότερο πόνο ή πεθαίνουν συχνότερα, όπως για παράδειγμα οι μονάδες εντατικής θεραπείας και τα παθολογικά τμήματα. Λιγότερη επαγγελματική εξουθένωση εμφανίζουν τα υπόλοιπα τμήματα όπως τα ορθοπεδικά και τα αναισθησιολογικά. ♦ Ο βαθμός επαγγελματικής εξουθένωσης, σχετίζεται με την διάρκεια (σε έτη) υπηρεσίας στον χώρο της υγείας. Πιο συγκεκριμένα ο βαθμός επαγγελματικής εξουθένωσης αυξάνεται καθώς αυξάνονται τα έτη εργασίας.

The burnout syndrome is a physical and mental exhaustion, which appears after repeated failures in dealing with stressful situations in the workplace. It develops mainly to people whose profession interferes with caring relationships with other people and depends on many factors. The stages of the burnout syndrome are excitement, doubt and inaction, disappointment and frustration and finally apathy. Components of the burnout syndrome, according to Maslach approach, are emotional exhaustion, depersonalization, and reduced personal accomplishment. The general part of this study refers to stages, phases, symptoms and treatment of the burnout syndrome. The special part studies the phenomenon of the burnout syndrome in nurses, doctors and social workers who work at the two Hospitals of Heraklion, Crete. The main purpose of this study is to investigate the burnout syndrome among health professionals (doctors, social workers, nurses) and how this affects their mental health, work and family relationships. Sample and method: The sample was consisted of two hundred health professionals (nurses, doctors, social workers) working in the two hospitals of Heraklion (Venizelio, Pa.G.N.I.). In order to collect data, general information questions were used, mainly related to demographic and social factors. It was also used a part of the questionnaire (modified), from a previous research on burnout syndrome of nurses in Oncology Departments, by miss Mary Trigonis Dr of Social and Family Medicine, University of Crete, Social Worker, and the Dr. Msaouel Pavlos MD, PH.D, which was amended and modified for the purposes of this study. Results: 60% of health professionals asked said that on this period, they feel burnout. Women, as demonstrated by this research, are showing higher rates in burnout. The years of service of respondents are positively associated with the appearance of the burnout syndrome. The survey also showed that doctors have higher percent burnout, compared with other health professionals. It also seems that the work area does not influence the existence of this phenomenon. Conclusions: ♦ The burnout syndrome varies in relation to sex. More specifically, women seem to experience more professional fatigue than men. ♦ The degree of the burnout syndrome is related and indeed positively with those departments that patients experience more pain or die frequently, such as Intensive Care Units and Compulsive Departments. Less burnout degree show other sections such as Orthopedic and Anesthesia. ♦ The degree of burnout is related to the duration (in years) of service in health care. More specifically, the degree of burnout increases when increasing years of work.