Σύγκριση βιολογικών τροφίμων με τα συμβατικά στους τομείς: ποιότητα, θρεπτική αξία και ασφάλεια.

Abstract

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένη ζήτηση στην αγορά των βιολογικών τροφίμων. Ως βιολογικά ή οργανικά χαρακτηρίζονται τα προϊόντα εκείνα που έχουν παραχθεί χωρίς τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων, παρασιτοκτόνων, ρυθμιστών αύξησης και προσθετικών υλών.Η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία ακολουθούν σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Το σημαντικότερο κίνητρο για την αγορά βιολογικών προϊόντων φαίνεται να είναι τα πιθανά οφέλη τους στην υγεία αλλά και στο περιβάλλον. Στην παρούσα εργασία γίνεται ανασκόπηση της τρέχουσας βιβλιογραφίας με σκοπό τη σύγκριση των βιολογικών προϊόντων φυτικών και ζωικών με τα συμβατικά, σε τρεις τομείς. Στη θρεπτική αξία, στην ασφάλεια και στη γενικότερη ποιότητα. Η γενικότερη ποιότητα των τροφίμων εμπεριέχει τους όρους θρεπτική αξία και ασφάλεια καθώς και άλλους παράγοντες όπως η γεύση και η δυνατότητα συντήρησης των προϊόντων. Στο τομέα της γεύσης κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα βιολογικά τρόφιμα υπερτερούν έναντι των συμβατικών, ενώ άλλοι απέτυχαν να δείξουν ότι υπάρχει αξιοσημείωτη διαφορά ανάμεσα τους. Υποστηρίζεται ότι η θρεπτική αξία των βιολογικών τροφίμων υπερέχει έναντι αυτής των τροφίμων που έχουν παραχθεί με το συμβατικό τρόπο. Τα αποτελέσματα των μελετών που έχουν διεξαχθεί μέχρι τώρα δεν είναι ιδιαίτερα ξεκάθαρα. Είναι δύσκολο να συγκριθούν μελέτες από διαφορετικούς ερευνητές και να δοθούν σαφείς απαντήσεις εξ΄ αιτίας της ποικιλίας στον τρόπο σχεδιασμού των ερευνών. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά είναι πλουσιότερα σε βιταμίνες, κυρίως βιταμίνη C και σε στοιχεία όπως ο σίδηρος, το μαγνήσιο και ο φώσφορος, ενώ κάποιες άλλες απέτυχαν να εντοπίσουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις δύο κατηγορίες τροφίμων. Τα βιολογικά λαχανικά φαίνεται επίσης να είναι πλουσιότερα σε μη θρεπτικά στοιχεία όπως οι φαινόλες και άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες, εξ΄ αιτίας της φυσικής διαδικασίας σύμφωνα με την οποία παράγονται. Η ποσότητα των πρωτεϊνών φαίνεται να είναι μεγαλύτερη στα τρόφιμα συμβατικής παραγωγής, όμως η πρωτεΐνες των συμβατικών τροφίμων είναι χαμηλότερης βιολογικής αξίας από ότι αυτές των βιολογικών. Όσον αφορά τα ζωικά προϊόντα, τα δεδομένα μέχρι τώρα είναι ελλιπή και δεν αποδεικνύουν ουσιαστικές διαφορές στη θρεπτική σύσταση των βιολογικών και συμβατικών ζωικών προϊόντων. Η διαδικασία παραγωγής βιολογικών τροφίμων είναι απαλλαγμένη από οποιαδήποτε παρέμβαση στο γενετικό υλικό, κάτι που επιτρέπεται στη συμβατική γεωργία και κτηνοτροφία. Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα είναι πιθανόν να προκαλούν αλλεργίες. Tα βιολογικά τρόφιμα περιέχουν μικρότερες ποσότητες χημικών παρασιτοκτόνων από ότι τα συμβατικά, παρ ότι αυτές οι ποσότητες δεν είναι μηδαμινές. Και στα συμβατικά προϊόντα όμως η ποσότητα των παρασιτοκτόνων δε φαίνεται να ξεπερνά τα επιτρεπόμενα όρια. Θεωρείται από κάποιους ότι τα βιολογικά τρόφιμα είναι πιθανότερο να φέρουν μεγαλύτερο μικροβιακό φορτίο απ ότι τα συμβατικά λόγω της χρήσης οργανικών υπολειμμάτων ως λίπασμα κατά τη διαδικασία παραγωγής τους. Μελέτες που έχουν διεξαχθεί όμως δεν επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο. Τόσο το μικροβιακό φορτίο όσο και οι μυκοτοξίνες που μελετήθηκαν δε φαίνεται να διαφέρουν ουσιαστικά ανάμεσα στα τρόφιμα συμβατικής και βιολογικής παραγωγής. Επίσης, στο μεγαλύτερο πλήθος των μελετών φαίνεται ότι τα βιολογικά γεωργικά προϊόντα περιέχουν μικρότερες συγκεντρώσεις νιτρικών αλάτων. Για άλλες τοξικές ουσίες όπως τα βαρέα μέταλλα δε φαίνεται να υπάρχουν ιδιαίτερες διαφορές ανάμεσα στα δύο είδη τροφίμων. Μελέτες με πειραματόζωα δείχνουν ότι οι ομάδες των ζώων που ακολουθούν δίαιτα βασισμένη σε βιολογικά τρόφιμα παρουσιάζουν μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης και καλύτερη αναπαραγωγική ικανότητα. Στον άνθρωπο υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι τα χημικά παρασιτοκτόνα που χρησιμοποιούνται στη συμβατική λειτουργία επηρεάζουν δυσμενώς τη γονιμότητα, κάτι που δεν επιβεβαιώνεται σε όλες τις μελέτες. Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι στον τομέα της θρεπτικής αξίας τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά φαίνεται να είναι πλουσιότερα σε βιταμίνη C, και μεταλλικά στοιχεία, ενώ περιέχουν μικρότερες ποσότητες πρωτεϊνών, μεγαλύτερης όμως βιολογικής αξίας. Στο θέμα της ασφάλειας θα χαρακτηρίζαμε τα βιολογικά τρόφιμα ως ασφαλέστερα σε σχέση με τα υπολείμματα παρασιτοκτόνων και την ποσότητα νιτρικών αλάτων, ενώ δεν υπάρχουν ιδιαίτερες διαφορές σε βαριά μέταλλα, στο μικροβιακό φορτίο και στις μυκοτοξίνες ανάμεσα στις δύο κατηγορίες τροφίμων. Στο γενικότερο τομέα ποιότητα δεν μπορούμε εύκολα να χαρακτηρίσουμε το ένα είδος ποιοτικότερο από το άλλο. Θα μπορούσαμε όμως να πούμε ότι η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία αποτελούν ένα ποιοτικότερο σύστημα παραγωγής σε σχέση με το περιβάλλον και την αντιμετώπιση των ζώων αντίστοιχα. Η διεξαγωγή περισσότερων καλοσχεδιασμένων μελετών που να συγκρίνουν τα βιολογικά και τα συμβατικά προϊόντα, φυτικής και ζωικής παραγωγής, κρίνεται αναγκαία ώστε να δοθούν πιο ξεκάθαρες απαντήσεις.

Over the last years the need for organic food products increases. Organic is the type of food produced without using any synthetic fertilizers, pesticides, growth promoters and food additives. Organic agriculture is increasing rapidly. The most important factor contributing in buying organic food is the possible health benefit and the positive effects in the environment. The current project reviews the existing literature. The aim of the project is a comparison between organic and conventional food, both of plant and animal origin in aspects of food quality, nutritional value and safety. The term food quality includes the terms nutritional value and food safety and others such as food taste and stability of the product. Regarding the taste some researchers support that organic food is better than conventional food, whereas others failed to show that a real difference exists. It is also supported that organic food is of higher nutritional value than conventional food. The current evidence is conflicting. It is difficult to extract safe answers because of the big variety in study designs. Quite a few studies have shown that organic fruit and vegetable contains larger quantities of vitamins, such as vitamin C, and elements such as iron, magnesium, phosphorus and potassium, but this was not true for all the studies. Organic vegetable has also a higher score in antioxidants such as phenols, as a result of the natural way organic food is produced. Protein content is higher in conventional food but the protein in organic food is of higher biological value. Regarding animal products, the current evidence is very limited to allow drawing conclusions about their nutritional value. In organic agriculture and farming the use of genetically modified organisms is strictly forbidden. Genetically modified organisms can possibly cause allergies. Organic food contains smaller quantities of chemical pesticides than conventional food, although a small amount is detected. However, pesticides detected in conventional food are in the safety limits, too. Organic food is blamed to be contaminated by microorganisms because of the use of organic manure during the cultivation process. However, studies performed do not prove that. Microbial load as well mycotoxins were equally found in both organic and conventional food. Moreover, it is quite clear in most of the studies that organic food contains fewer nitrates than conventional food. For other toxic compounds such as heavy metals there is no difference between organic and conventional food. Animal tests show that the animals that follow a diet based on organic products have an increased growth rate and better reproductive capacity. Human studies show that some pesticides used in conventional farms may cause infertility in males but this was not true for all studies. As a conclusion, we would say that conventional fruit and vegetable seem to be more nutritive regarding vitamin C and minerals. Protein content is less in organic food but protein quality is better. Organic food could be characterized safer regarding pesticides and nitrates whereas there are no differences in heavy metals, microbial load and mycotoxins. In the general aspect of quality we can not easily say that one of the food types is better than the other. We could say though, that organic agriculture and farming whole systems are of better quality, regarding environmental benefits and animal welfare respectively. In order to be able to draw clearer conclusions, more well-designed research is required.