Ο ρόλος του φολικού οξέος στην ανθρώπινη υγεία: Κυρίως στη σύλληψη, κατά τη διάρκεια της κύησης και της γαλουχίας, καθώς και των πρώτων μηνών ζωής του νεογνού.

Abstract

Το φολικό οξύ είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη του συμπλέγματος Β, απαραίτητη για την ομαλή αύξηση και το μεταβολισμό των κυττάρων. Το φολικό οξύ παρέχει ένα μόριο άνθρακα για τη σύνθεση πουρίνης και θυμιδίνης, καθώς επίσης και συμμετέχει στον κύκλο μεθυλίωσης ομοκυστεΐνης-μεθειονίνης. Το φολικό οξύ είναι άφθονο στα τρόφιμα, εντούτοις κατά την επεξεργασία (π.χ. μαγείρεμα) καταστρέφονται περισσότερες από τις μισές ενώσεις του, οπότε και καθίστανται μη απορροφήσιμες. Στις πλούσιες πηγές φολικού οξέος συμπεριλαμβάνονται το συκώτι, τα φυλλώδη πράσινα λαχανικά, τα εσπεριδοειδή και η μπύρα, ενώ μέτριες πηγές είναι το ψωμί και οι πατάτες. Ανεπάρκεια φολικού οξέος μπορεί να εμφανιστεί όταν υπάρχει αυξημένη ανάγκη για φολικό οξύ, η οποία δεν καλύπτεται από τη λήψη του, όταν δεν καλύπτει η διαιτητική πρόσληψη φολικού οξέος τις συνιστώμενες ανάγκες και τέλος όταν αυξάνεται η έκκριση του φολικού οξέος. Φάρμακα, τα οποία παρεμποδίζουν το μεταβολισμό του φολικού οξέος μπορούν επίσης να αυξήσουν την ανάγκη για αυτήν τη βιταμίνη και άρα τον κίνδυνο ανεπάρκειάς της. Φυσικές καταστάσεις, οι οποίες αυξάνουν την ανάγκη για φολικό οξύ ή την αυξημένη έκκρισή του, περιλαμβάνουν την εγκυμοσύνη και τη γαλουχία (θηλασμός), την κατάχρηση οινοπνεύματος, το σύνδρομο δυσαπορρόφησης, τη νεφρική ανεπάρκεια, ασθένειες του ήπατος και την αναιμία. Το φολικό οξύ είναι πολύ σημαντικό για όλες τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, ενώ ο κίνδυνος ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα μειώνεται σημαντικά όταν λαμβάνεται φολικό οξύ συμπληρωματικό σε μια υγιεινή διατροφή πριν από και κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου κύησης. Οι ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα οδηγούν σε δυσμορφίες της σπονδυλικής στήλης (π.χ. δισχιδής ράχη), του κρανίου και του εγκεφάλου (π.χ. ανεγκεφαλία). Επιπλέον το επιστημονικό ενδιαφέρον γύρω από το φολικό οξύ ενισχύθηκε λόγω του ευεργετικού ρόλου (ομοκυστεΐνη) που μπορεί να διαδραματίσει στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων, καθώς και σε πληθώρα άλλων παθήσεων, όπως μερικοί τύποι καρκίνων (αυχενικός, βρογχικός, παχέος εντέρου και μαστού), νόσος Alzheimer, συναισθηματικές διαταραχές, σύνδρομο Down, ρήξη πλακούντα ή αποβολή εγκυμοσύνης και προεκλαμψία. Οι περισσότερες από αυτές τις ανωμαλίες μπορούν να εξηγηθούν μέσα στο πλαίσιο των φολικών-εξαρτώμενων αντιδράσεων μεταφοράς ενός άνθρακα που περιλαμβάνουν μεθειονίνη, πουρίνη και πυριμιδίνη τη βιοσύνθεση. Στη δερματολογία, η ενίσχυση φολικού οξέος έχει προταθεί κυρίως για προστασία από την τοξικότητα της μεθοτρεξάτης. Η μειωμένη πρόσληψη φολικού οξέος εμφανίζεται να συνδέεται με τη βαριάς μορφής ψωρίαση και συσχετίζεται με τα βελτιωμένα επίπεδα ομοκυστεΐνης. Η Αμερικάνικη Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας συστήνει στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας ενίσχυση της διατροφή τους με 400 μg φολικού οξέος, σύσταση, η οποία συμπίπτει με τις αντίστοιχες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Καναδά. Ενίσχυση του φολικού οξέος βασικών τροφίμων, όπως το σιτάρι, προτάθηκε ήδη από το 1990 από τον οργανισμό FDA (Food and Drug Administration), πρακτική η οποία δεν έχει υιοθετηθεί από όλες τις χώρες. Δεδομένου ότι οι μισές κυήσεις δεν είναι προγραμματισμένες και η περάτωση του νευρικού σωλήνα ολοκληρώνεται περίπου 23 - 28 ημέρες μετά τη σύλληψη, πολλές έγκυες θα έχουν χάσει αυτήν την κρίσιμη περίοδο για τη συμπληρωματική λήψη με το φολικό οξύ. Έγκυες γυναίκες, οι οποίες καταναλώνουν ανταγωνιστές του φολικού οξέος έχουν ανεπάρκειά του, ή είχαν προηγούμενο παιδί με γενετική ανωμαλία, συστήνονται να λάβουν υψηλότερες δόσεις (500 μg) του φολικού οξέος.

Folic acid is a water-soluble B vitamin essential for normal cell growth and metabolism. Folates serve as a carbon donor for the synthesis of purines and thymidine as well as in the remethylation cycle of homocysteine to methionine. Folates are abundant in foods; however, cooking or processing destroys these compounds and more than half of folates are not absorbed. Rich sources of folates include liver, leafy green vegetables, citrus fruit and beer; moderate sources are bread and potatoes. A deficiency of folate can occur when an increased need for folate is not matched by an increased intake, when dietary folate intake does not meet recommended needs, and when folate excretion increases. Medications that interfere with the metabolism of folate may also increase the need for this vitamin and risk of deficiency. Medical conditions that increase the need for folate or result in increased excretion of folate include: pregnancy and lactation (breastfeeding), alcohol abuse, malabsorption, kidney dialysis, liver disease and certain anemias. Folic acid is very important for all women who may become pregnant. Adequate folate intake during the periconceptual period, the time just before and just after a woman becomes pregnant, protects against neural tube defects. Neural tube defects result in malformations of the spine (spina bifida), skull, and brain (anencephaly). The risk of neural tube defects is significantly reduced when supplemental folic acid is consumed in addition to a healthful diet prior to and during the first month following conception. Furthermore, interest in the health benefits of folic acid has increased considerably. Recent interest in this vitamin has increased because of its relationship with homocysteine and consequently the beneficial role it may play in the prevention of cardiovascular diseases, some other types of diseases and some types of cancers (cervical, bronchial, colon and breast), Alzheimer’s disease, affective disorders, Down’s syndrome, unexplained recurrent early pregnancy loss, and pre-eclampsia. Most of these disorders can be explained within the context of folate-dependent one-carbon transfer reactions involving methionine, purine and pyrimidine biosynthesis or epigenetic effects. In dermatology, folic acid supplementation has been mainly used to protect from methotrexate toxicity. A reduced folate status appears to be associated with severe psoriasis, and correlates with raised plasma homocysteine levels. The US Public Health Service and Institute of Medicine recommends that women of childbearing potential should fortify their diet with 400 μg of folic acid. Health Canada and the European Union have identical recommendations. The fortification of folic acid in staple foods, such as grains was mandated by the FDA in 1998. This practice, however, has not been adopted by all countries. Since 50% of pregnancies are unplanned and the neural tube closes around 23 – 28 days post-conception, many women will have missed this crucial period for supplementation. Women who consume folate antagonists, have folate deficiencies, or have had a previous child with a NTD are recommended to ingest higher doses (500 μg) of folic acid.