Έρευνα της κατανάλωσης άγριων χόρτων και λαχανικών σε δύο περιοχές της Ελλάδας (Παλαίκαστρο Σητείας – Ταξιάρχες Μυτιλήνης). Βιβλιογραφική επισκόπηση της περιεκτικότητας τους σε φαινολικές ουσίες και η επίδραση τους στον ανθρώπινο οργανισμό.

Abstract

Τις τελευταίες δεκαετίες ο ρόλος των ελευθέρων ριζών για βλάβες σε διάφορους ιστούς και βασικά βιομόρια έχει τεκμηριωθεί με πολυάριθμες έρευνες. Είναι γνωστό ότι ενεργές μορφές οξυγόνου εμπλέκονται σε αντιδράσεις ελευθέρων ριζών. Η ενδογενής άμυνα του ανθρώπινου οργανισμού, που συμπεριλαμβάνει κυρίως ένζυμα απενεργοποίησης των ενεργών ειδών οξυγόνου, πιθανόν να ενισχύεται από διατροφικούς παράγοντες. Το ενδιαφέρων για το ρόλο των αντιοξειδωτικών ενώσεων στην υγεία του ανθρώπου έχει αυξηθεί θεαματικά τα τελευταία χρόνια και η κατανάλωση τους έχει παρουσιάσει σημαντική αύξηση και η οποία θεωρείται ότι συμβάλλει στην άμυνα του οργανισμού έναντι των οξειδωτικών αντιδράσεων, δρώντας με διάφορους μηχανισμούς. Το ενδιαφέρον μας στη πτυχιακή αυτή έχει επικεντρωθεί στις φαινολικές ενώσεις και στις επιμέρους κατηγορίες τους που απαντώνται σε φυτικά προϊόντα, και η κατανάλωση των οποίων φαίνεται να έχει ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία. Ακόμη περιγράφονται στο βαθμό που είναι αυτό εφικτό με τις ως τώρα επιστημονικές γνώσεις η πέψη, η απορρόφηση, ο μεταβολισμός στο σώμα και η απέκκριση των πολυφαινολών. Επίσης παρατίθενται τα αποτελέσματα μελέτης σχετικά με τις περιεχόμενες πολυφαινόλες σε διάφορα τρόφιμα. Ακόμη αναφέρονται επιδημιολογικά και πειραματικά στοιχεία τα οποία οδηγούν στην άποψη της προστατευτικής δράσεως τροφών πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες στον καρκίνο στα καρδιαγγειακά νοσήματα καθώς και σε πληθώρα άλλων παθήσεων. Συνοπτικά παρατίθενται παθοφυσιολογικά στοιχεία αναφορικά με τη δημιουργία και την εξέλιξη των παθήσεων αυτών. Τέλος γίνεται αναφορά για τα αυτοφυή άγρια χόρτα για τα οποία αρκετές πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι περιέχουν σημαντικές ποσότητες φαινολικών ουσιών και κατά επέκταση θεωρείται ότι έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία του ανθρώπου. Η συγγραφή του θεωρητικού μέρους βασίστηκε σε μια εκτεταμένη βιβλιογραφική ανασκόπηση. Ο στόχος αυτής της μελέτης ήταν να διερευνηθεί η παραδοσιακή κατανάλωση άγριων χόρτων και λαχανικών στη καθημερινή διατροφή δύο περιοχών της Ελλάδας (Παλαίκαστρο Σητείας – Ταξιάρχες Μυτιλήνης). Για το ερευνητικό μέρος αναπτύχθηκε ερωτηματολόγιο στο οποίο απάντησαν 50 κάτοικοι του Παλαικάστρου, 22 άνδρες και 28 γυναίκες ηλικίας 20 έως 78 ετών και 50 κάτοικοι των Ταξιαρχών, 27 άνδρες και 23 γυναίκες ηλικίας 18 έως 88 ετών. Συνοπτικά τα συμπεράσματα που εξάγουμε από τη στατιστική επεξεργασία των ερωτηματολογίων αφορούν τη γνώση, τη συλλογή, την κατανάλωση, την τοποθεσία και την εποχή συλλογής των άγριων χόρτων που αυτοφύονται στις δύο περιοχές και τις συσχετίσεις των παραπάνω δεδομένων με την ηλικία, το επάγγελμα και το φύλο. Στο Παλαίκαστρο από τα 50 άτομα που ερωτήθηκαν τα 11 άτομα γνωρίζουν από [30,35) είδη χόρτων ενώ 11 άτομα συλλέγουν από [5,10) και [10, 15) αντίστοιχα. Συμπερασματικά ως προς την ηλικία εμφανίζεται μια τάση να αυξάνεται η γνώση με την ηλικία. Το ποσοστό αριθμού ειδών που γνωρίζουν οι ερωτώμενοι σε σχέση με το επάγγελμά τους, εμφανίζεται αυξημένο στα άτομα που ασχολούνται με τα οικιακά, στους αγρότες, στους δημόσιους υπαλλήλους και στους συνταξιούχους. Από τα άτομα που διδάχτηκαν τη συλλογή των άγριων χόρτων το μεγαλύτερο ποσοστό 90% διδάχτηκε από τους γονείς τους, ενώ το ποσοστό που μετέδωσε τη γνώση του που αφορά τη συλλογή των άγριων χόρτων, το μεγαλύτερο ποσοστό 70% μετέδωσαν τη γνώση στα παιδιά τους. Στους Ταξιάρχες από τα 50 άτομα που ερωτήθηκαν 11 άτομα γνώριζαν από [15, 20) είδη άγριων χόρτων, ενώ η μεγαλύτερη συχνότητα είναι 13 άτομα που συλλέγουν από [0, 4) και από [8,12) είδη άγριων χόρτων αντίστοιχα. Συμπερασματικά ως προς την ηλικία εμφανίζεται μια τάση να αυξάνει η γνώση όσο μεγαλώνει η ηλικία. Το ποσοστό αριθμού ειδών που γνωρίζουν οι ερωτώμενοι σε σχέση με το επάγγελμά τους, εμφανίζεται αυξημένο στα άτομα που ασχολούνται με τα οικιακά, στους ελεύθερους επαγγελματίες και στους συνταξιούχους. Από τα άτομα που διδάχτηκαν τη συλλογή των άγριων χόρτων το μεγαλύτερο ποσοστό 97.4% διδάχτηκε από τους γονείς, ενώ από το ποσοστό που μετέδωσε τη γνώση του που αφορά τη συλλογή των άγριων χόρτων, το μεγαλύτερο ποσοστό 64.3% μετέδωσαν τη γνώση στα παιδιά τους. Η μελέτη μας ολοκληρώνεται με σύγκριση της κατανάλωσης άγριων χόρτων και λαχανικών στις δύο αυτές νησιώτικες περιοχές της Ελλάδας καθώς και με συζήτηση πάνω στα συμπεράσματα της έρευνας μας.

The last decades the role of the free radicals which are responsible for damages in several tissues and basic biomolecules has been testified with several researches. It is known that reactive oxygen species (ROS), are implicated in reactions of free radicals. The endogenous human body defense, which includes enzymes capable of quenching ROS, is likely amplified by nutrition factors. The interest on the role of antioxidant elements in human health has been raised impressively the last years and their consumption has shown significant increasing which contribute to the body ‘s defence against oxidants acting in different mechanismms. Our interest in this study has been focused on the fenolic componts and their categories which have been contents in natural products, whose consumption seems to have beneficial influences on health. Furthermore, there are described – in the degree that current scientific knowledge, permints - in the the digestion, absorption,the metabolism and excretion of phenolic componts. Also there are cited results of a study about the concluded polyphenol in several food. Moreover, there are quoted epidimiological and experimental data, which confirm protective effect of rich in antioxidants foods against cancer, coronary hart disease and other pathologies. Pathophysiological data concerning the onset and progression of these pathologies are briefly cited. The writing of the theoretical part is based on a wide book research. The target of this stady was to search the traditional consumption of wild edible greens and vegetables in the daily nutrition of two areas of Greece (Palaikastro of Sitia – Taxiarches Mytilinis) . For the researching part there was developed a questionary which was answered 50 residents of Palaikastro, 22 men anad 28 women aged between 20 to 78 and 50 residents of Taxiarches ,27 men and 23 women aged between 18 to 88 years old. The conclusions that are extracted from the statistical edit of the questionnaires are about the acknowledgement, the area and the season of collection of the wild edible greens which strike in the two areas and the corelations of the data with the age, the job and the sex. The sample was 50 residents of Palaikastro ,22 men and 28 women aged between 20 and 78 years old and 50 residents of Taxiarches, 27 men and 23 women aged between 18 and 88 years old. In the area of Palaikastro from the 50 people that were questioned 11 of them knew between 30 and 35 species of wild greens while 11 people gather between 5 to 10 and 10 to 15 wild greens respectively. As a conclusion as far as age is concerned there is a swing of growing the acknowledgment while the people are growing. The percentage number of species which are known to those who were questioned in order to their job, it is raised in those who are work with the house keeping , the farmers ,the public servants and the retired. From those who were taught the collection of wild edible greens the 90% have known these from their parents, but from those who have transferred their knowledge ,the 70% transferred it to their children. In the area of Taxiarches 11 people who knew from 15 to 20 wild greens, while the highest frequency that are collecting wild greens is 13 people who collect from 0 to 4 and 8 to 12 species respectively. As a conclusion as far as age is concerned there is also a swing the knowledge to grow as people grow older. The percentage number of species which are known to those who were questioned in order to their job, is shown raised to the ones who work with the house keeping, businessman and finally the retired ones. From those who were taught the collection of wild greens the highest percentage (97,4%) has been taught from their parents, while those who have transferred their knowledge, the most of them (64,3%) have transferred it to their children. The study is completed with a compare of the consumption of wild greens and vegetables in the two island of Greece as long as a discussion about the conclusion of our study.