Φοροδιαφυγή.

Abstract

Ένα από τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές αρχές στο πλαίσιο της προσπάθειάς τους για δημοσιονομική εξυγίανση είναι η φοροδιαφυγή. Μολονότι οι (ταμιακές) επιπτώσεις της φοροδιαφυγής στα δημόσια έσοδα είναι εύκολα αντιληπτές από το κοινωνικό σύνολο, λιγότερο σαφείς παραμένουν οι λοιπές ή συνακόλουθες οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις του φαινομένου. Ένας μέσης ηλικίας Έλληνας πρέπει να έχει ακούσει ή και διαβάσει έστω και μία φορά στην ζωή του περί της «φοροδιαφυγής» και περί της «πολιτικής βούλησης» καθώς και για την «πάταξη» αυτής δεκάδες, αν όχι, χιλιάδες φορές. Η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής είναι περισσότερο επιτακτική από ποτέ για λόγους δημοσιονομικούς αλλά και στοιχειώδους κοινωνικής δικαιοσύνης. Δεν είναι όμως μόνο ζήτημα «αλλαγής κουλτούρας» και ηθικού αναπροσανατολισμού της ελληνικής κοινωνίας. Οι φοροδιαφεύγοντες συμπεριφέρονται ορθολογικά (...κατά το συμφέρον τους) και ενδεχομένως όσοι δεν φοροδιαφεύγουν (εκτεταμένα), απλώς δεν δύνανται να το κάνουν, ενώ πολύ θα ήθελαν. Ζητούμενο είναι η οικοδόμηση ενός απλού και λειτουργικού συστήματος διασταυρώσεων, ποινών και ανταμοιβών, κάτι που δεν είναι ανέφικτο. Μόνο όταν το προσωπικό κόστος της φοροδιαφυγής καταστεί υψηλότερο του οφέλους θα αρχίσει να αντιμετωπίζεται το φαινόμενο. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται και αναλύονται οι λόγοι εκείνοι που καθιστούν την φοροδιαφυγή μείζον κοινωνικό πρόβλημα, τα αίτια που αυτή προκαλείται και οι συνέπειες που έχει σε όλη την ελληνική κοινωνία και οικονομία και κατ’ επέκταση σε όλη την Ευρώπη καθώς και παγκοσμίως, γενικότερα, αφού οι συνέπειες αυτές προκαλούν αλυσιδωτές αντιδράσεις αναμφίβολα. Παράλληλα γίνεται σαφή αναφορά στο διαχωρισμό των όρων της Φοροδιαφυγής, της Παραοικονομίας, της Φοροαπαλλαγής όπως και της Φοροαποφυγής που από πολλούς θεωρούνται ταυτόσημες έννοιες και συνέπειες του ίδιου φαινομένου αλλά στην ουσία τους έχουν εμφανής διαφορές. Οι διάφορες στατιστικές έρευνες που έχουν γίνει κατά καιρούς από διάφορους οικονομικούς αναλυτές και οικονομολόγους καθώς και οι διαθέσιμες εμπειρικές μελέτες και εκτιμήσεις για την φοροδιαφυγή και την παραοικονομία, υποδηλώνουν ότι το πρόβλημα φοροδιαφυγής στην Ελλάδα είναι υπαρκτό, χρόνιο και εκτεταμένο, γεγονός που έχει επισημανθεί επανειλημμένως από εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς. Η πολυπλοκότητα του ελληνικού φορολογικού συστήματος σε συνδυασμό µε τη διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας ―η οποία χαρακτηρίζεται από σχετικά υψηλό αριθμό αυτοαπασχολουμένων― τείνουν να αυξάνουν την πιθανότητα και τους τρόπους φοροδιαφυγής. Παράλληλα, οι οργανωτικές και άλλες αδυναμίες του φοροελεγκτικού και φοροεισπρακτικού μηχανισμού εντείνουν το πρόβλημα. Εύλογα προκύπτει από τα παραπάνω ότι αποτελεσματική αντιμετώπιση του πολύπλοκου φαινομένου της φοροδιαφυγής προϋποθέτει ευρεία δέσμη παράλληλων πολιτικών, οι οποίες θα μπορούσαν να οργανωθούν γύρω από τρεις βασικές ενότητες: (α) απλοποίηση της νομοθεσίας και εξ’ ορθολογισμό του ρυθμιστικού πλαισίου, (β) αναδιάρθρωση και κινητοποίηση της φορολογικής διοίκησης και (γ) αλλαγή της φορολογικής νοοτροπίας και του συστήματος κινήτρων για φορολογική συνέπεια και συμμόρφωση. Το τελευταίο διάστημα καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες από τις ελληνικές αρχές για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού φορολογικού πλαισίου, ικανού να παράγει τα αναμενόμενα φορολογικά έσοδα, κατανέμοντας ταυτόχρονα τα φορολογικά βάρη µε τρόπο διαφανή και δίκαιο. Εντούτοις, η εφαρμογή του νόμου και η αποτελεσματική είσπραξη των φόρων αποδεικνύονται στην πράξη αρκετά δύσκολες καθώς προσκρούουν σε σημαντικές οργανωτικές δυσλειτουργίες και σε στρεβλώσεις του οικονομικού, πολιτικού και κοινωνικού συστήματος. Η πάταξη της φοροδιαφυγής απαιτεί μεγαλύτερη αποφασιστικότητα, ριζικές τομές σε πολλαπλά επίπεδα και συστηματική προσπάθεια σε όλα τα στάδια της φορολογικής διαδικασίας, από το σχεδιασμό της φορολογικής πολιτικής και τον έλεγχο των φορολογουμένων έως την εκτέλεση των ποινικών κυρώσεων και τη διαμόρφωση υγιούς φορολογικής συνείδησης.

One of the main problems faced by the Greek authorities in their efforts for fiscal consolidation is tax evasion. Although the (cash) impact of fraud on government revenues is easily noticed by the community, remain less clear or other associated economic and social implications of the phenomenon. Tackling tax evasion is more vital than ever for financial reasons but also basic social justice. But it is not only a question of "culture change" and moral reorientation of Greek society. The fraudsters behave rationally (... in their interest) and possibly those who evade taxes (extensively), simply cannot do, although they would like. Aim is to build a simple and functional system intersections, penalties and rewards, which is not impossible. Only when the personal cost of evasion becomes higher benefits will begin to address the phenomenon. This issue presents and analyzes the reasons what makes evasion a major social problem, the causes that this caused and the effects it has on the whole Greek society and economy, and by extension throughout Europe and the world in general, since consequences they cause chain reactions undoubtedly. Moreover, a clear reference to the separation of the terms of evasion, informal economy, such as tax exemption and tax evasion, which many considered identical concepts and consequences of the same phenomenon, but in fact the differences are evident. The various surveys that have been made from time to time by various financial analysts and economists as well as the available empirical studies and assessments on tax evasion and the underground economy, suggest that the problem of tax evasion in Greece is real , chronic and widespread, which has repeatedly been pointed out by national and international organizations. The complexities of the Greek tax system in combination with the structure of the Greek economy - characterized by a relatively high number of the self-employed tend to increase the possibility and ways of evasion. At the same time, the organizational and other weaknesses of the tax assessment and tax collection intensify the problem. As results, reasonably clear from the above that deal effectively with the complex phenomenon of tax evasion requires a comprehensive set of parallel policies, which could be organized around three main sections: (a) simplification of legislation and on ' rationalization of the regulatory framework, (b) restructuring and mobilization of tax administration and (c) a change in tax mentality and tax incentive system for consistency and compliance. The last time major efforts of the Greek authorities to create an effective fiscal framework that helps to produce the expected tax revenue, while distributing the tax burden in a transparent and fair. However, law enforcement and the effectiveness of tax collection proved quite difficult in practice impacting on important organizational dysfunctions and distortions of economic, political and social system. The fight against fraud requires greater determination, radical changes at multiple levels and systematic effort at all stages of the tax process, from the design of tax policy and control of taxpayers to the enforcement of criminal sanctions and formulating sound tax consciousness.