Η εμπράγματη ασφάλεια.

Abstract

Η σημασία της εμπράγματης ασφάλειας είναι μεγάλη για την οικονομική ζωή. Η παροχή πίστωσης ή πίστης είναι τόσο διαδεδομένη στις συναλλαγές και ο ρόλος της στην οικονομική ανάπτυξη τόσο καθοριστικός, ώστε να μπορεί να ειπωθεί χωρίς υπερβολή ότι αποτελεί την κινητήρια δύναμη της σύγχρονης συναλλακτικής οικονομίας. Ο ΑΚ αναγνωρίζει δύο είδη δικαιωμάτων εμπράγματης ασφάλειας: το ενέχυρο με αντικείμενο κινητό πράγμα ή δικαίωμα περιουσιακό και την υποθήκη με αντικείμενο ακίνητο ή επικαρπία ακινήτου, που συστήνονται αμφότερα για την εξασφάλιση απαίτησης με την προνομιακή ικανοποίηση του δανειστή από το πράγμα. Το δίκαιο της εμπράγματης ασφάλειας διέπεται από τις ακόλουθες γενικές αρχές: την αρχή του κλειστού αριθμού των εμπραγμάτων δικαιωμάτων, την αρχή της ειδικότητας, την αρχή της δημοσιότητας, την αρχή της χρονικής προτεραιότητας, την αρχή του παρεπόμενου και την αρχή του αδιαίρετου. Η υποθήκη είναι το δικαίωμα προνομιακής ικανοποίησης του δανειστή μιας απαίτησης από την αξία ενός ακινήτου. Εννοιολογικά στοιχεία της υποθήκης είναι το ακίνητο, η ασφαλιζόμενη απαίτηση και η προνομιακή ικανοποίηση του δανειστή. Υποθήκη μπορεί να συσταθεί μόνο σε ξένο ακίνητο, ήτοι σε ακίνητο που ανήκει είτε στον οφειλέτη της ασφαλιζόμενης απαίτησης είτε σε τρίτον. Η υποθήκη δεν είναι νοητή χωρίς την ύπαρξη απαίτησης, την οποία και ασφαλίζει και η οποία πρέπει να είναι έγκυρη. Σκοπός και περιεχόμενο του εμπράγματος δικαιώματος της υποθήκης είναι η προνομιακή ικανοποίηση της ασφαλιζόμενης απαίτησης από την αξία της βεβαρημένης κυριότητας. Για την απόκτηση υποθήκης απαιτείται τίτλος που χορηγεί δικαίωμα υποθήκης και εγγραφή στο βιβλίο υποθηκών. Η υποθήκη εκτείνεται σε ολόκληρο το ενυπόθηκο ακίνητο καθώς και στα συστατικά και τα παραρτήματά του. Η προσημείωση είναι ένα είδος προσωρινής υποθήκης που μπορεί να τραπεί σε οριστική, οπότε από το χρονικό σημείο της τροπής πρόκειται για κανονική υποθήκη, η οποία θεωρείται ότι υπάρχει αναδρομικά από την ημέρα εγγραφής της προσημείωσης, και όχι από την ημέρα της τροπής της σε υποθήκη . Το ενέχυρο είναι εμπράγματο δικαίωμα που συστήνεται σε ξένο κινητό πράγμα για την εξασφάλιση απαίτησης με την προνομιακή ικανοποίηση του δανειστή από το πράγμα. Εννοιολογικά στοιχεία του ενεχύρου επί πράγματος είναι: κινητό πράγμα, ασφαλιζόμενη απαίτηση και προνομιακή ικανοποίηση του δανειστή. Αποκλειστικό αντικείμενο του ενεχύρου πράγματος είναι ξένο κινητό πράγμα (ενεχύρασμα). Η ύπαρξη ενεχύρου δεν είναι δυνατή χωρίς την ύπαρξη απαίτησης την οποία ασφαλίζει. Υπάρχουν διαφορετικά είδη ενεχύρου ανάλογα με τις προϋποθέσεις σύστασής τους. Υπάρχει το συμβατικό ενέχυρο που διακρίνεται στο κοινό και στο πλασματικό, το νόμιμο ενέχυρο και το εμπορικό ενέχυρο. Για τη σύσταση κοινού ενεχύρου απαιτείται συμφωνία, συμβολαιογραφικό έγγραφο ή ιδιωτικό έγγραφο βεβαίας χρονολογίας, παράδοση του πράγματος από τον ενεχυραστή στην οιονεί νομή του δανειστή ή με τη συναίνεση του δανειστή στην κατοχή τρίτου. Αντικείμενο του συμβατικού ενεχύρου μπορεί να είναι όχι μόνο κινητό πράγμα αλλά και αντικείμενα δικαιώματος, όπως το συμβατικό ενέχυρο σε αξιόγραφα ή το συμβατικό ενέχυρο δικαιώματος.