Αξιολόγηση του ρόλου του caparis spinosa στην επιδημιολογία αφιδομεταδιδώμενων ιών των κολοκυνθοειδών, στην ευρύτερη περιοχή της Φοινικάς Ηρακλείου.

Abstract

Η υπαίθρια καλλιέργεια των κολοκυνθοειδών στο νομό Ηρακλείου εδώ και αρκετά χρόνια ταλανίζετε από σοβαρά ιολογικά προβλήματα. Συγκεκριμένα, τα υπαίθρια κολοκυνθοειδή προσβάλλονται από 6 είδη αφιδομεταδιδόμενων ιών που ανήκουν στα γένη Cucumovirus, Potyvirus και Luteovirus. Ειδικότερα στην Κρήτη έχουν μέχρι τώρα αναφερθεί προσβολές από τους εξής ιούς :τον ιό του μωσαϊκού της αγγουριάς (Cucumber mosaic virus, CMV), του μωσαϊκού της καρπουζιάς (Watermelon mosaic virus 2, WMV-2), του κίτρινου μωσαϊκού της κολοκυθιάς (Zucchini yellow mosaic virus, ZYMV), της δακτυλιωτής κηλίδωσης του Carica papaya (Papaya ring spot virus, PRSV) και της κίτρινης στιγμάτωσης της κολοκυθιάς (Zucchini yellow fleck virus, ZYFV ). Πρόσφατα αναφέρθηκε και ο αφιδομεταφερόμενος ίκτερος των κολοκυνθοειδών (Cucurbit aphid-borne yellow virus, CABYV ). Η παρουσία των ιών αυτών προκαλεί συμπτώματα στα φύλλα που εκδηλώνονται με παραμορφώσεις, ποικιλοχλωρώσεις και νεκρώσεις. Επίσης τα φυτά εμφανίζουν ελλιπή καρπόδεση, ενώ οι καρποί είναι εμφανώς μικρότεροι και παραμορφωμένοι, και επομένως μη εμπορεύσιμοι. Συνήθως η μείωση της παραγωγής κυμαίνεται από 40 - 90%, ανάλογα με το είδος του ιού και το είδος του ξενιστή. Οι ιώσεις που προαναφέρθηκαν κυρίως διαιωνίζονται στα καλλιεργούμενα και στα αυτοφυή είδη ξενιστών. Λόγω των ήπιων κλιματολογικών συνθηκών ορισμένες χρονιές η καλλιέργεια μπορεί να είναι συνεχής, όπως π.χ. στο κολοκύθι. Το γεγονός αυτό συμβάλλει καθοριστικά στη διατήρηση και γενικά στη μεταφορά του μολύσματος από καλλιέργεια σε καλλιέργεια. Πολλές φορές όμως, το ρόλο αυτό δεν τον έχουν μόνο οι κύριες καλλιέργειες αλλά και αρκετά αυτοφυή είδη πολλών βοτανικών οικογενειών (ενδεικτικά αναφέρεται ότι π.χ. το CMV ξενίζεται σε αυτοφυή 67 βοτανικών οικογενειών). Εδώ και 3 χρόνια με πρωτοβουλία του Εργαστηρίου Φυτικής Ιολογίας του ΕΘΙΑΓΕ Ηρακλείου έχει γίνει μια προσπάθεια σχεδιασμού μιας μακροχρόνιας μελέτης για το ρόλο των αυτοφυών της ευρύτερης περιοχής της Φοινικιάς Ηρακλείου στη διαιώνιση των αφιδομεταδιδόμενων ιών που προσβάλλουν τα υπαίθρια κολοκυνθοειδή. Η εργασία αυτή, που αποτελεί τμήμα της συνολικής μελέτης επικεντρώθηκε στη μελέτη του ρόλου του πολυετούς αυτοφυούς Capparis spinosa ως ξενιστού 5 αφιδο- και μηχανικά μεταδιδόμενων ιών : του μωσαϊκού της αγγουριάς (Cucumber mosaic virus, CMV), του μωσαϊκού της καρπουζιάς (Watermelon mosaic virus 2, WMV-2), του κίτρινου μωσαϊκού της κολοκυθιάς (Zucchini yellow mosaic virus, ZYMV), της δακτυλιωτής κηλίδωσης του Carica papaya (Papaya ring spot virus, PRSV) και της κίτρινης στιγμάτωσης της κολοκυθιάς (Zucchini yellow fleck virus, ZYFV ).