Ο ρόλος της αυτοεκτίμησης στην εμφάνιση της ψυχογενούς ανορεξίας σε εφήβους ηλικίας 15-18 ετών. Η επίδραση της οικογένειας, της κοινωνίας και των Μ.Μ.Ε..

Abstract

Τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται πολλά περιστατικά με Διαταραχές στην Πρόσληψη Τροφής. Υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός, κυρίως γυναικών, που παρουσιάζουν έντονα προβλήματα στη συμπεριφορά τους σχετικά με το φαγητό. Ένα από τα πιο κύρια κλινικά σύνδρομα που εμφανίζεται κυρίως στην εφηβεία και στην ενήλικη ζωή είναι η Ψυχογενής Ανορεξία. Η ψυχογενής ανορεξία είναι μια διαταραχή, όπου το άτομο με τη θέλησή του αποφεύγει την πρόσληψη τροφής. Τις περισσότερες φορές το άτομο αυτό πάσχει κι από άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως νευρώσεις, ψυχώσεις και κυρίως διαταραχές προσωπικότητας. Είναι μια ασθένεια που δεν προκαλείται από κάποια σωματική νόσο αλλά από το ίδιο το ανθρώπινο μυαλό. Η ψυχογενής ανορεξία εκδηλώνεται με δυο διαφορετικούς τύπους, τον Περιοριστικό τύπο και τον τύπο Υπερφαγίας/ Κάθαρσης. Τα διαγνωστικά κριτήρια κατά DSM-IV για την ψυχογενή ανορεξία είναι τα ακόλουθα: (2005) άρνηση του ατόμου να διατηρήσει το βάρος του σώματος στο ή πάνω από ένα ελάχιστο φυσιολογικό βάρος για την ηλικία και το ύψος του. έντονος φόβος του ατόμου μήπως πάρει βάρος ή γίνει παχύ. διαταραχή στον τρόπο που κανείς βιώνει το βάρος ή το σχήμα του σώματός του. σε γυναίκες, απουσία τουλάχιστον τριών διαδοχικών εμμηνορρυσιών, ενώ κανονικά αναμένονται να συμβούν (πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής αμηνόρροια). Η πρώτη περιγραφή της ψυχογενούς ανορεξίας επιχειρήθηκε το 1689 στην Αγγλία από τον Richard Morton. Στα μέσα του 1970 όμως η ασθένεια αυτή έγινε ξαφνικά πολύ γνωστή στο Αμερικανικό κοινό και γρήγορα έγινε δημοφιλής. Σήμερα η συχνότητα εμφάνισης της ψυχογενούς ανορεξίας στο γενικό πληθυσμό κυμαίνεται μεταξύ 0,2% έως 0,8%. Όμως τα ποσοστά αυτά μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τον πληθυσμό στον οποίο αναφέρονται. Γενικά οι ανορεξικοί ασθενείς εμφανίζουν πολλά κλασικά φυσιολογικά και εργαστηριακά συμπτώματα ασιτίας όμως είναι αρκετά δραστήριοι, αρνούνται το συναίσθημα της πείνας ή οποιοδήποτε ενδιαφέρον για το φαγητό και παραπονιούνται ότι νιώθουν παχύσαρκοι ακόμα κι όταν είναι εμφανώς αδυνατισμένοι. Τα ακριβή αίτια της ψυχογενούς ανορεξίας παραμένουν ανεξιχνίαστα. Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποια στοιχεία που επηρεάζουν την εξέλιξη της ασθένειας. Κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κοινωνίας, του τρόπου σκέψης, του συναισθήματος αλλά και της οικογένειας στην οποία ζουν τα άτομα με ανορεξία έχουν ενοχοποιηθεί σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό για την εκδήλωση της διαταραχής αυτής. Οι παράγοντες αυτοί περισσότερο φαίνεται να συμπληρώνουν ο ένας τον άλλον κι όχι να αποκλείουν ο ένας τον άλλο. Όσον αφορά τα σωματικά συμπτώματα, τα σωματικά σημεία και τις σωματικές διαταραχές που συνοδεύουν την ψυχογενή ανορεξία, τα περισσότερα από αυτά οφείλονται στην ασιτία ή/και στον προκλητό έμετο. Φυσικά το πιο φανερό σημείο είναι η μεγάλη απώλεια βάρους του ατόμου, καθώς και τα καρδιαγγειακά προβλήματα, γαστρεντερικές διαταραχές, πνευμολογικά προβλήματα, νευρολογικές ενδείξεις και θνησιμότητα (6% - 20%). Οι κοινωνικές πιέσεις που δέχονται οι σημερινές γυναίκες για να είναι αδύνατες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αυτοεκτίμηση τους. Η αυτοεκτίμηση ενός ατόμου δεν προκύπτει αποκλειστικά από την προσωπική του εμπειρία, αλλά απορρέει και από τις κρίσεις και στάσεις των άλλων απέναντι του. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης διαδραματίζει η οικογένεια. Ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς ανατρέφουν τα παιδιά τους διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ομαλή κοινωνικοποίηση τους και στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης τους. Επίσης όσο ισχυρότερη είναι η κοινωνική στήριξη, που το άτομο λαμβάνει από διάφορα πρόσωπα του κοινωνικού του περιβάλλοντος, τόσο θετικότερες είναι οι εκτιμήσεις του εαυτού του. Ένας άλλος παράγοντας που παίζει ρόλο στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης είναι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στα οποία οι έφηβοι εγκλωβίζονται μέσα σε πρότυπα που προβάλλονται από αυτά και όταν δουν ότι δεν είχαν προσδιορίσει σωστά τους στόχους τους, βάζοντας παραπάνω από όσους μπορούν να φέρουν εις πέρας, τότε χάνουν την αυτοεκτίμησή τους. Τέλος, η προσωπικότητα είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει την αυτοεκτίμηση του ατόμου. Δηλαδή αντιπροσωπεύει εκείνα τα χαρακτηριστικά του κάθε ανθρώπου που εξηγούν τον σταθερό τρόπο με τον οποίο αισθάνεται, σκέπτεται και συμπεριφέρεται. Τα προγράμματα πρόληψης θα πρέπει να περιλαμβάνουν την ενημέρωση με στόχο την πλήρη κατανόηση των χαρακτηριστικών και των συνεπειών που έχουν οι διατροφικές διαταραχές βάση των θεωριών, αλλά και των καταγεγραμμένων εμπειριών που υπάρχουν. Επίσης ο ρόλος του κλινικού διαιτολόγου είναι πολύ σημαντικός καθώς συντάσσει το κατάλληλο πρόγραμμα διατροφής σε κάθε στάδιο της θεραπείας, ενώ ταυτόχρονα ενημερώνει τον ασθενή για τις επιπτώσεις της υπερβολικής δίαιτας, του υποσιτισμού και των καθαρτικών συμπεριφορών στη φυσιολογία και την υγεία του ατόμου. Η θεραπεία για την ψυχογενή ανορεξία μπορεί να γίνει εκτός νοσοκομείου αλλά πολλές φορές από τους ειδικούς κρίνεται απαραίτητη η εισαγωγή στο νοσοκομείο. Σκοπός της έρευνάς μας, είναι να διαπιστώσουμε κατά πόσο η αυτοεκτίμηση ενός εφήβου παίζει ρόλο στις διατροφικές διαταραχές και πιο συγκεκριμένα στη ψυχογενή ανορεξία. Δόθηκαν 3 ερωτηματολόγια, το Eating Attitude Test, το Ερωτηματολόγιο αυτοεκτίμησης STAI – Gr. X-1, το Ερωτηματολόγιο αυτοεκτίμησης STAI – Gr. X-2 και ορισμένες γεννικές ερωτήσεις τα οποία απαντίθηκαν από 184 άτομα και τα αποτελέσαματα αναλύθηκαν στο SPSS. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνάς μας, διαπιστώνουμε ότι τα κορίτσια έχουν πιο χαμηλή αυτοεκτίμηση σε σύγκριση με τα αγόρια. Επίσης παιδιά με κυπριακή υπηκοότητα έχουν πιο χαμηλή αυτοεκτίμηση σε σχέση με παιδιά που έχουν άλλη υπηκοότητα. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα δευτερότοκα άτομα έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση σε σύγκριση με τα υπόλοιπα παιδιά της οικογένειας. Σημαντικό αποτέλεσμα της έρευνάς μας είναι ότι υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών είναι οι έφηβοι ηλικίας 15,16 και 17 και λιγότερο 18 και 19 ετών. Επίσης τα κορίτσια είναι πιο ευάλωτα στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών σε σύγκριση με τα αγόρια.

Over the past few years a lot of incidents related to Eating Disorders have been observed. There has been an increasing number of mostly women that display serious problems in their eating patterns. One of the main clinical syndromes that mostly occur in puberty and adult life is Psychogenic Anorexia. Psychogenic Anorexia is a disorder whereby an individual avoids eating on their own will. In most cases this person suffers from other psychical disorders as well, such as neurosis, psychosis and particularly personality disorders. This is an illness that is not caused by a physical disease, but by the human mind. Psychogenic Anorexia occurs on two different types: the Restricting type and the Overeating/Cleansing type. The DSM-IV (2005) diagnostic criteria on Psychogenic Anorexia are the following: 1. An individual’s refusal to keep their body weight on a minimal weight scale or over the normal weight for their age and height. 2. An intense fear of gaining weight or becoming overweight. 3. A disorder on the way someone perceives their weight or body shape. 4. On women, an absence of at least three simultaneous menstruations, when they are normally expected to happen (a first or second degree climacteric). The first description of Psychogenic Anorexia was attempted in England in 1689 by Richard Morton. In mid-1970 though, this illness had become very common in the American public so it quickly became popular. Nowadays, the frequency of Psychogenic Anorexia on the general population ranges from 0.2% to 0.8%. However, these percentages may vary in accordance to the population they refer to. In general, anorexic patients demonstrate several standard and laboratory symptoms of undernourishment. Nevertheless, they are quite active; they overlook the feeling of hunger, they do not demonstrate any interest in food and complain that they feel overweight, even when they are clearly slim. The exact causes of Psychogenic Anorexia remain untraceable. Nonetheless there are some factors that influence the development of the illness. Some specific characteristics of the society, the way of thought and feelings of the patients in addition to the family of the patients have been, more or less, accused for the development of this disorder. These factors seem to complement each other rather than exclude each other. As far as the physical symptoms are concerned, the alterations in bodily functions that occur due to psychogenic anorexia transpire because of the starvation and/or the instigated vomit. As expected, the most apparent aspect is the person’s substantial weight loss and the cardiovascular problems, gastrointestinal disorders, pneumonological problems, neurological indications and mortality (6% - 20%). Nowadays, the society’s pressure on women to be slim plays a defining role on their self- esteem. A person’s self esteem does not exclusively transpire from their own experience, but also occurs from other people’s judgments and attitudes towards them. Family plays an important role in the formation of self-esteem. The way which parents raise their children has a defining part in their smooth social adjustment and the formation of their self- esteem. Additionally, the stronger the social support that the person receives from different people in their social environment, the more positive is their sense of worth. The media is another factor that affects the formation of the self-esteem. Teenagers are captivated in prototypes as demonstrated in the mass media. They try to resemble these role-models, yet when they realize that it is impossible to do so because their aims were not correctly defined, and they had set goals that were too difficult or impossible to achieve, they lose their confidence. Finally, personality is an additional aspect that influences self-esteem. Personality represents each person’s particular characteristics that explain the steady manner on which they feel, think and behave. The preclusion programs should include information that target the full understanding of the characteristics and consequences of the eating disorders based on theories and also on existent reported experiences. Moreover the role of the clinical dietician is extremely important, as they edit the appropriate nutrition program on every stage of the therapy, while informing the patient about the consequences of extreme diet, undernourishment and cathartic behaviors in physiology and in the person’s health. The treatment of psychogenic anorexia can take place in hospital visits, while on many cases hospitalization is considered essential by the specialists. The purpose of our research is to realize the degree in which a teenager’s self appreciation plays a part in eating disorders and specifically in psychogenic anorexia. Three questionnaire were given, the Eating Attitude Test, the questionnaire self respect STAI – Gr. X-1, the questionnaire self respect STAI – Gr. X-2, and certain general questions, which answered by 184 people, and the results were analyzed in SPSS. According the results of our research, we realise that the girls have lower self appreciation than the boys. Also children with Cypriot nationality have lower self appreciation concerning children that they have other nationality. Remarkable that the second-born individuals have lower self appreciation compared to other children in family. Important result of our research is that high danger for growth of alimentary disturbances they are the adolescents of age 15, 16 and 17 and lower 18 and 19 years. Also girls are more corruptible in the growth of alimentary disturbances than the boys.