Εκπαίδευση για το περιβάλλον και η συμβολή της στη διαμόρφωση φιλοπεριβαλλοντικής στάσης με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Abstract

Το περιβάλλον έχει αναδειχθεί σε έννοια κλειδί για τον άνθρωπο σήμερα λόγω της καθοριστικής σημασίας που έχει για την επιβίωσή του, καθώς ταυτίζεται με την έννοια του προβλήματος, σε επίπεδο οικολογικό, κοινωνικό και πολιτισμικό. Το περιβάλλον εμπεριέχει μια βιοτική και μια αβιοτική διάσταση που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Σε αυτό το σύνολο, ο άνθρωπος ως αναπόσπαστο μέρος του οικοσυστήματος διέπεται από τους νόμους της φύσης και ως οργανισμός εξαρτάται απόλυτα από το περιβάλλον από όπου αντλεί την απαραίτητη ενέργεια για τη ζωή. Παρόλα αυτά, το περιβάλλον αυτό σφυροκοπείται καθημερινά από την ξέφρενη πορεία της βιομηχανικής ανάπτυξης, προϊόν της πλεονεξίας του ανθρώπου. Η σημερινή περιβαλλοντική κρίση απαιτεί, κυρίως, κοινωνικές λύσεις και όχι τεχνικές. Η εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη μπορεί να καλύψει την ανάγκη της κοινωνίας να αλλάξει οπτική γωνία για τη ζωή μέσα από μια νέα εκπαιδευτική διαδικασία που θα οδηγήσει στην αλλαγή. Μια τέτοια εκπαίδευση προάγει την κοινωνική συμμετοχή, τη βελτίωση της σχέσης μεταξύ των ανθρώπων και αναπτύσσει μια δίκαιη και ορθολογική κοινωνία. Σε αυτό η περιβαλλοντική γνώση είναι ένας από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην περιβαλλοντική κατανόηση και ευαισθητοποίηση, καθώς βασική επιδίωξη της ΠΕ είναι η αλλαγή του τρόπου που σκέπτονται και δρουν οι άνθρωποι. Όμως, ο τελικός στόχος δεν είναι η γνώση αλλά η στάση και η ετοιμότητα για δράση. Οι στάσεις και οι γνώσεις των ατόμων για το φυσικό περιβάλλον είναι βασικοί παράγοντες για την περιβαλλοντική τους ευαισθητοποίηση, αλλά και τη δραστηριοποίησή τους με στόχο την επίλυση περιβαλλοντικών προβλημάτων. Η επιλογή του θέματος της εργασίας αυτής έχει τις ρίζες της στον προβληματισμό ότι η ΠΕ στην Ελλάδα είναι προαιρετική και δεν εφαρμόζεται επαρκώς στα σχολεία, είναι περιθωριακή χωρίς καθορισμένο χρόνο μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα και με περιορισμένη συμμετοχή εκπαιδευτικών. Στο πλαίσιο αυτό η παρούσα έρευνα, έχει ως αντικειμενικό σκοπό την ανίχνευση και καταγραφή των γνώσεων και στάσεων των εκπαιδευτικών θετικών και ανθρωπιστικών επιστημών της πόλης του Ηρακλείου σε θέματα που αφορούν την εκπαίδευση για το περιβάλλον, καθώς και τη σύγκριση των δεδομένων που προκύπτουν από τις δύο ομάδες του δείγματος. Η εργασία αποτελείται από δύο μέρη και οκτώ κεφάλαια. Στο πρώτο μέρος αναπτύσσονται τα θεωρητικά στοιχεία και το θεωρητικό πλαίσιο της μελέτης. Στο δεύτερο μέρος παρατίθενται τα εμπειρικά δεδομένα και τα συμπεράσματα της έρευνας. Στο παράρτημα παρατίθενται τα γραφήματα που δεν εντάχθηκαν στο 7ο κεφάλαιο, καθώς και το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα.