Χρήση φυτικών υπολειμμάτων ελαιοφύλλων και ελαιοπύρηνα σε καλλιέργεια μαρουλιού.

Abstract

Πολλές από τις περιοχές της Ελλάδας μέσα σε αυτές και η Κρήτη διακρίνονται για την έντονη δραστηριότητα της στο τομέα της ελαιοκαλλιέργειας και της παραγωγής ελαιολάδου με σημαντικές όμως αρνητικές επιδράσεις. Η αρνητική πλευρά είναι ότι τα υποπροϊόντα (τα ελαιόφυλλα, ο ελαιοπυρήνας, το πυρηνόξυλο και ο κατσίγαρος) από την ελαιοκαλλιέργεια και την ελαιοπαραγωγή αποτελούν μεγάλο ρυπαντικό πρόβλημα με τη διάθεση τους χωρίς επεξεργασία στο έδαφος και γενικά στο περιβάλλον. Ένας από τους στόχους της συγκεκριμένης πτυχιακής εργασίας ήταν να προτείνουμε τη διάθεση αυτών των υπολειμμάτων στο έδαφος χωρίς να δημιουργούμε περιβαλλοντικά προβλήματα και ο δεύτερος στόχος μας ήταν να προτείνουμε νέα υποστρώματα για την παραγωγή και την καλλιέργεια μαρουλιού. Για τις ανάγκες των παραπάνω στόχων, δημιουργήθηκαν τρεις πειραματικές μελέτες, χρησιμοποιώντας τα υπολείμματα από την ελαιοκαλλιέργεια και συγκεκριμένα ελαιόφυλλα (ΕΦ) και ελαιοπυρήνα (ΕΠ). Εξ αυτών, μελετήθηκε το φύτρωμα των σπόρων μαρουλιού σε τριβλία αλλά και η ανάπτυξη του ριζιδίου με διαφορετικές συγκεντρώσεις από εκχυλίσματα (100 – 10-6) ελαιόφυλλων ή ελαιοπυρήνα. Στο δεύτερο πείραμα, χρησιμοποιήθηκαν τύρφη (Τ) ή περλίτης (Π) σε μείγματα με ΕΦ και ΕΠ δημιουργώντας τις παρακάτω περιπτώσεις: Τ:Π (70:30 μάρτυρας), Τ:Π:ΕΦ (60:20:20), Τ:Π:ΕΠ (60:20:20), Τ:ΕΦ (90:10, 70:30, 50:50), Τ:ΕΠ (90:10, 70:30, 50:50), Π:ΕΦ (90:10, 70:30, 50:50), Π:ΕΠ (90:10, 70:30, 50:50) και μελετήθηκε η επίδραση διαφορετικών υποστρωμάτων στο φύτρωμα των σπόρων και έκπτυξη του φυταρίου σε σπορεία. Στο τρίτο πείραμα, μελετήθηκε η ανάπτυξη σποροφύτων μαρουλιού, σε διάφορα μείγματα εδάφους (10% ή 30%) με ΕΦ και ΕΠ, σε γλαστρική καλλιέργεια σε θερμοκήπιο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα το φύτρωμα των σπόρων μαρουλιού ευνοήθηκε ή δεν επηρεάσθηκε όταν χρησιμοποιήθηκε εκχύλισμα ΕΦ και ΕΠ αραιωμένο τουλάχιστον κατά 10 φορές, ενώ αυξήθηκε το μήκος του ριζιδίου. Όταν όμως το εκχύλισμα χρησιμοποιήθηκε αυτούσιο, μείωσε δραστικά το φύτρωμα των σπόρων. Στα σπορεία, η αυξανόμενη περιεκτικότητα σε ΕΦ στο υπόστρωμα τύρφης μείωσε (μέχρι 77%) το φύτρωμα των σπόρων μαρουλιού, ενώ η αντίστοιχη προσθήκη ΕΠ αύξησε (μέχρι 41%) την φυτρωτικότητα τους. Τα μείγματα περλίτη με ΕΦ ή ΕΠ είχαν θετική επίδραση στο φύτρωμα των σπόρων. Παρόλα αυτά, η ανάπτυξη των σποροφύτων δεν ευνοήθηκε από την ανάμειξη Τ ή Π με ΕΦ ή ΕΠ. Στις γλάστρες σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη των φυτών μαρουλιού έπαιξαν ο ΕΠ και όχι τα ΕΦ, όπου και δω σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι συγκεντρώσεις που χρησιμοποιήθηκαν. Η αύξηση της περιεκτικότητας των υπολειμμάτων μείωσε μέχρι 25% το νωπό βάρος μαρουλιού, μείωσε την φυλλική επιφάνεια, γεγονός που οφείλεται κυρίως σε μείωση του μήκους του φύλλου (πιο κοντά φυτά), παρά στον αριθμό των παραγόμενων φύλλων. Το μήκος της ρίζας δεν διαφοροποιήθηκε μεταξύ των μεταχειρίσεων. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι η επιτυχής χρήση φυτικών υπολειμμάτων πιθανόν να είναι εφικτή σε χαμηλή περιεκτικότητα στο έδαφος (π.χ. 10%), να είναι εφικτή ως ενεργοποιητής του φυτρώματος των σπόρων και να υπάρχει ενδιάμεσο στάδιο μεταφύτευσης στα σπορεία, ή πλήρως αποδόμηση της οργανικής ουσίας των φυτικών ιστών. Έτσι οι πιθανώς ανασχετικές ουσίες (π.χ. πολυφαινόλες) των υποστρωμάτων να μην επιβαρύνουν την ανάπτυξη των σποροφύτων.

Many areas of Greece, including Crete, are distinguished for their intense activity in the sector of oliviculture and olive oil production, thus with important negative effects. Several by-products (olive-leaves, oil-stone, and olive-mill waste water) produced which constitute, without disposal, in soil and environment pollution. The objectives of present study was firstly to examine the possible incorporation of these by-products into the soil, without environmental risks while a second objective was the evaluation of several mixtures of organic (including by-products) and inorganic material, as substrate medium for lettuce culture. Thus, three experiments conducted using by-products, olive-leaves (OL) and olive-stones (OS). In the first experiment, it was study the lettuce seed germination and radicle length in Petri Dishes with different concentrations by extracts (10 - 10-6) of OL or OS. In the second experiment, it was used peat (P) or perlite (Per) in mixture with OL and OS resulting in the following cases: P: Per (70: 30 control), P: Per: OL (60: 20: 20), P: Per: OS (60: 20: 20), P: OL (90: 10, 70:30, 50:50), P: OS (90: 10, 70:30, 50:50), Per: OL (90: 10, 70:30, 50:50), Per: OS (90: 10, 70:30, 50:50) and were studied the effect of different substrates on seed germination/emergence in nurseries. In the third experiment, it was studied the growth of lettuce, in various mixtures of soil (10% or 30%) with OL and OS, in pot culture under greenhouse conditions. According to the results seed germination increased or remain unaffected when diluted (at least 10 times) extracts of OL and OS employed while radicle length increased. When pure extract used, seed germination decreased apparently. During nurseries studies, increasing the OL content in peat substrate resulted in seed germination reduction (up to 77%) while the relevant OS addition, increased (up to 41%) the seed germination. Mixture of Per with OL or OS improved seed germination. However, mixtures of P or Per with OL or OS reduced seedling growth. In lettuce pot-experiment, mainly OS affected plant growth rather than OL, being concentration depended. The increase of waste content decreased up to 25% the fresh weight of lettuce, decreased the leaf area index, and this is mainly due to leaf length reduction (shorter plants) rather than leaf number produced. Root length was not differentiated between the treatments. As a consequence, the successful use of plant wastes is possible in low content in the soil (i.e. 10%), it is possible to use as seed priming while an intermediate stage of transplanting is necessary in nurseries and/or the complete composting of organic material, in order to avoid the inhibitory effects of substances (i.e. polyphenols) on plant growth.