Μελέτη εναέριας εντομοπανίδας σε κερασιές βιολογικής γεωργίας, συμβατικής γεωργίας και ολοκληρωμένης διαχείρισης.

Abstract

Η κερασιά είναι ένα πολυετές, φυλλοβόλο, πυρηνόκαρπο δέντρο που καλλιεργείται σε όλες σχεδόν τις περιοχές του κόσμου και κυρίως στην Ευρώπη και την Μέση Ανατολή. Η παγκόσμια παραγωγή κερασιών ανέρχεται στους 2.300.000 τόνους περίπου, από τους οποίους οι 58.200 παράγονται στην χώρα μας. Η παγκόσμια καλλιεργήσιμη έκταση είναι πάνω από 4.000.000 στρ., με τα 120.000 να καλλιεργούνται στην Ελλάδα, με κύρια δύναμη την περιοχή του Νομού Πέλλας. Παγκοσμίως, η γεωργία μεταβλήθηκε μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι νέες τεχνικές καλλιέργειας αύξησαν την παραγωγικότητα, παράλληλα όμως δημιούργησαν προβλήματα. Έτσι, αναπτύχθηκε μια παγκόσμια ανησυχία που έγινε ιδιαίτερα εμφανής το 1992 στη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη. Αποτέλεσμα ήταν η υιοθέτηση ενός παγκόσμιου προγράμματος δράσης για την ενεργοποίηση των τοπικών κοινοτήτων στην κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης. Ανάλογα με την ανθρώπινη παρέμβαση και τον τρόπο μελέτης της φύσης μπορούν να διακριθούν τρεις μορφές άσκησης της γεωργίας, η συμβατική, η βιολογική και η ολοκληρωμένη διαχείριση. Ως συμβατική εννοείται η εντατική μορφή γεωργίας, εφαρμόζοντας τεχνικές υψηλών εισροών, επιτυγχάνοντας υψηλές αποδόσεις με την χρήση χημικών ουσιών, δίνοντας περιορισμένη σημασία στις επιπτώσεις σε περιβάλλον και οικοσύστημα. Έτσι, το παγκόσμιο κοινό στράφηκε στην εφαρμογή της ολοκληρωμένης διαχείρισης, δηλαδή την συνδυασμένη χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων, µε μείωση εισροών και σκοπό την επίτευξη οικονομικότερου αποτελέσματος, µε ελάχιστη διατάραξη του περιβάλλοντος. Δημιουργώντας προβλήματα η συμβατική γεωργία σε τρόφιμα και περιβάλλον, μια πιο ευαισθητοποιημένη ομάδα καταναλωτών απαιτεί τα τρόφιμα που φτάνουν στο σπίτι τους να είναι απαλλαγμένα από χημικά κατάλοιπα, φέρνοντας ένα καινούργιο σύστημα γεωργικής παραγωγής, σκεπτόμενο επίσης το περιβάλλον, την βιολογική γεωργία. Βιολογική θεωρείται η γεωργία που αποφεύγει την χρήση συνθετικών φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και τροποποιημένων οργανισμών, ελαχιστοποιώντας την ρύπανση του αέρα, του εδάφους και του νερού. Ο σκοπός της εργασίας αυτής είναι η μελέτη της εναέριας εντομοπανίδας στις τρεις προαναφερθείσες μορφές γεωργίας σε καλλιέργειες κερασιάς στο Νομό Πέλλας. Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν με χρήση παγίδων τύπου McPhail που τοποθετήθηκαν στους βραχίονες των δέντρων, χρησιμοποιώντας υγρό ελκυστικό που αποτελούταν από μελάσα, βόρακα και νερό. Τοποθετήθηκαν συνολικά δεκαπέντε παγίδες, πέντε σε κάθε κερασεώνα, ενώ η συλλογή πραγματοποιούνταν μια φορά την εβδομάδα. Το περιεχόμενο των παγίδων τοποθετήθηκε σε ουροσυλλέκτες που περιείχαν ορισμένη ποσότητα προπυλενογλυκόλης. Τα δείγματα μελετήθηκαν και καταγραφτήκαν στο Εργαστήριο Εντομολογίας και Γεωργικής Φαρμακολογίας του ΤΕΙ Κρήτης. Από τα αποτελέσματα επιβεβαιώθηκε σε μεγάλο βαθμό η επίδραση του τρόπου και της πρακτικής της καλλιέργειας, στην αφθονία της εναέριας εντομοπανίδας. Όπως ήταν αναμενόμενο, μεγάλη διαφορά υπάρχει μεταξύ του βιολογικού κερασεώνα και των άλλων δύο ως προς την αφθονία των εντόμων που μετρήθηκαν. Ανάμεσα στην ολοκληρωμένη διαχείριση και την συμβατική καλλιέργεια, οι ανθρώπινες επεμβάσεις των καλλιεργητών έχουν μεγάλες διαφορές (κυρίως με τα φυτοπροστατευτικά μέτρα), αλλά τα αποτελέσματα των συνολικών συλληφθέντων εντόμων δεν το αποδεικνύουν, καθώς οι διαφορές τους είναι πολύ μικρές. Προβληματισμό προκαλεί η μεγάλη διαφορά στις τιμές των ωφέλιμων εντόμων, μεταξύ της βιολογικής και της συμβατικής καλλιέργειας. Η παρουσία των ωφέλιμων επηρεάζεται από την εντατικοποίηση της χρήσης δραστικών ουσιών, που έχουν καταστρεπτικές και σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και ανεπανόρθωτες επιπτώσεις στους πληθυσμούς των παρασίτων των καλλιεργειών και κατά συνέπεια και των ωφέλιμων. Γενικά, η πυκνότητα των πτήσεων παρουσιάζει αύξηση κατά την φαινολογική ανάπτυξη, πράγμα που οφείλεται κυρίως στον μεταχρωματισμό του καρπού, αλλά και στις ευνοϊκές καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν την προκειμένη περίοδο και όχι τόσο στην περίοδο των επεμβάσεων με φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Έτσι, το μέγιστο της πυκνότητας των πτήσεων για τις περισσότερες ομάδες εμφανίζεται την εβδομάδα της πλήρης ωρίμανσης του καρπού.

The cherry-tree is a perennial, deciduous tree and it can be grown in almost all regions of the world, and especially in Europe and the Middle East. World production of cherries stands at 2,300,000 tones, of which 58,200 are produced in Greece. The global crop area is over than 400,000 ha of which 12,000 ha are cultivated in Greece, with main production in the region of Central Macedonia and especially in Pella. Globally, agriculture changed after the end of Second World War. The new cultivation techniques increased the productivity of cultivated soil, but nevertheless created some problems. So, a global concern was developed which became particularly evident in 1992 in the United Nations Conference on Environment and Development. The result was the adoption of a global action programme to enable local communities towards sustainable development. Depending on the level of human intervention, today there are three distinct forms of agriculture: conventional, organic and integrated crop management (ICM). Conventional agriculture applies high input techniques to ensure high yields, using chemical substances, without regarding the impacts on the ecosystems and the environment in general. So, global concerns called for the implementation of integrated approaches, which is the combined use of all available resources, reducing input and aiming to achieve economical results with minimal disturbance of the environment. Organic farming does not permit the use of pesticides, fertilizers and modified organisms, minimizing pollution of air, soil and water. The purpose of this thesis is the study of air insect fauna in three agricultural systems in cherry crops in Pella. Insects were collected using McPhail traps placed on branches of trees, using a food attractant consisting of protein hydrolysate, borax and water. In total, fifteen traps were placed, five to each cherry cropping system, while the collection was taking place once a week. The content of traps was transferred in a urine sampler containing certain amount of propylene glycol and was studied in the Laboratory of Entomology and Pesticide Science of TEI of Crete. The results confirmed that the cropping systems significantly affected the abundance of flying insects. There was a great difference between the organic field compared to the other two. Comparing the conventional with the ICM field, no statistical significant differences were observed. It raises important concern the fact that beneficial insects were far reduced in the conventional field compared to the other two, while the organic field, as expected, showed the highest numbers. In general, insect density depended on the phenology of the cherry tree. In particular, the colour change of the fruit, as well as the prevalence of favourable climatic conditions as the factors affecting insect flight. The highest insect density, regardless of the cropping system, was observed at the full ripeness of the fruit.