Εκτίμηση της γνωστικής λειτουργίας των ηλικιωμένων ατόμων που λαμβάνουν κατ' οίκον φροντίδα.

Abstract

Εισαγωγή: Τόσο η γνωστική δυσλειτουργία, όσο και η ευπάθεια αποτελούν τους βασικότερους παράγοντες κινδύνου έλλειψης αυτονομίας και περιορισμού των ηλικιωμένων ατόμων στο σπίτι. Ωστόσο, η πιθανή τους σχέση δεν έχει πλήρως διερευνηθεί στην κατ’ οίκον φροντίδα. Σκοπός: Να διερευνηθεί η επίδραση της ευπάθειας στη γνωστική λειτουργικότητα ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών, καθώς και η εξάρτηση από άλλους παράγοντες όπως, ο βαθμός ανεξαρτησίας, συννοσηροτήτων και δημογραφικών χαρακτηριστικών. Μεθοδολογία: Διενεργήθηκε προ-συμπτωματικός έλεγχος διαλογής (screening) για νοητική διαταραχή σε ηλικιωμένα άτομα - εγγεγραμμένα μέλη 12 Προγραμμάτων κατ’ οίκον Φροντίδας «Βοήθεια στο Σπίτι» στην ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου Κρήτης. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν κατά την χρονική περίοδο (Μάϊος - Οκτώβριος, 2017) με τη χρήση αξιολογημένων εργαλείων. Ειδικότερα, η νοητική διαταραχή και το σύνδρομο της ευπάθειας εκτιμήθηκαν με το ερωτηματολόγιο Montreal Cognitive Assessment (MoCA) και τον δείκτη SHARE-FI, αντιστοίχως, ενώ ο βαθμός ανεξαρτησίας με την κλίμακα (Barthel -Activities of Daily Living). Η συννοσηρότητα και η κατάθλιψη επίσης εκτιμήθηκαν με τον Charlson Comorbidity Index και τη Geriatric Depression Scale (GDS) και ελέγχθηκαν για πιθανές συγχυτικές επιδράσεις. Τιμές p<0,05 θεωρήθηκαν στατιστικά σημαντικές. Αποτελέσματα: Η μέση ηλικία των 191 συμμετεχόντων (66% γυναίκες) ήταν 78,04±8,01 έτη. Με γνωστική διαταραχή και ευπάθεια ταυτοποιήθηκε το 93,7% και 45,9% αντίστοιχα, ενώ με σοβαρή κατάθλιψη 14,7% και συννοσηρότητα 67,8%. Με τη χρήση της ευπάθειας ως εξαρτημένη μεταβλητή, η πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση αποκάλυψε ότι τα άτομα με ευπάθεια (frail) έναντι των μη ευπαθών (non-frail), που ενώ στο αρχικό λογιστικό μοντέλο σχετίσθηκαν σημαντικά (β’=-5,23, p=0,018), στο διορθωμένο μοντέλο ως προς την κατάθλιψη και την πολυνοσηρότητα η σχέση αυτή έπαψε να είναι σημαντική (β’=2,37. P=0,247). Ως αναμενόμενο, η αύξηση της ηλικίας (β’=-0,20, p=0,001) και η κατάθλιψη (β’=-2,61, p=0,031) έδειξαν να είναι ανεξάρτητοι παράγοντες κινδύνου για έκπτωση γνωστικής λειτουργίας, ενώ οι έχοντες ετήσιο ατομικό εισόδημα άνω των 4500 (κατώφλι φτώχειας) έναντι των ατόμων με ατομικό εισόδημα κάτω των 4500 ευρώ (β’=2,31, p=0,005) και το επίπεδο εκπαίδευσης ΠΕ, ΤΕ, έναντι ΔΕ, αγράμματος (β’=2,94, p=0,019) βρέθηκαν να συνδέονται ανεξάρτητα με βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι αποτελούν «προστατευτικούς» παράγοντες για την εξέλιξη της σε άνοια. Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι η διαχείριση της κατάθλιψης αποτελεί τη βέλτιστη πρακτική παρέμβασης για την πρόληψη της νοητικής διαταραχής στη κατ’ οίκον φροντίδα.

Introduction: Both cognitive impairment and frailty are the main risk factors for lack of autonomy and restriction of elderly people at home. However, their possible relationship has not been fully explored in home care. Purpose: To investigate the impact of frailty in the cognitive function of individuals aged over 65, as well as dependence on other factors such as degree of independence, comorbidity and demographic characteristics. Methodology: Pre-symptomatic screening for cognitive impairment in elderly people - registered members of 12 home care programs "Home Care" in the wider region of Heraklion. The data were collected during the period (May - October, 2017) using evaluated tools. In particular, mental disorder and frailty were assessed using the Montreal Cognitive Assessment (MoCA) questionnaire and the SHARE-FI index, respectively, and Barthel -Activities of Daily Living. Comorbidity and depression were also assessed with the Charlson Comorbidity Index and the Geriatric Depression Scale (GDS) and tested for possible confounding effects. Values p <0.05 were considered statistically significant. Results: The mean age of the 191 participants (66% women) was 78.04 ± 8.01 years. 93.7% identified with cognitive impairment and 45.9% with frailty, while with severe depression 14.7% and comorbidity 67.8%. Using frailty as a dependent variable, multiple linear regression revealed that frail versus non-frail individuals, while in the original accounting model, were significantly associated (β'=-5.23, p=0.018) in the corrected model for depression and comorbidity, this relationship ceased to be significant (β'=2.37, P=0.247). Expected increases in age (β'=-0.20, p=0.001) and depression (β'=-2.61, p=0.031) were shown to be independent risk factors for cognitive impairment. Annual individual income above 4500 (poverty threshold) versus people with individual income below 4500 euros (β'=2,31, p=0,005) and education level university, high school versus uneducated, (β’=2,94, p=0.019) were found to be associated independently with improvement in cognitive function, indicating that they are "protective" factors for progression to dementia. Conclusions: The results suggest that depression management is the best practice of intervention to prevent mental disorder in home care.