Επισκόπηση γονιμότητας εδαφών, θρεπτικής κατάστασης ελαιώνων και ποιοτικών χαρακτηριστικών ελαιολάδου στην περιοχή Χανίων.

Abstract

Η σημαντικότητα της ελαιοκαλλιέργειας στον Ελλαδικό χώρο και ιδιαίτερα στην Κρήτη, επιτάσσει την μελέτη των χαρακτηριστικών του εδάφους όπου καλλιεργούνται οι ελιές, της θρέψης των δέντρων αλλά και της ποιότητας του ελαιολάδου. Έτσι, αναζητούνται καινοτόμες επιστημονικές πληροφορίες για την διαχείριση της ελαιοκαλλιέργειας με στόχο την βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος και την διατήρηση της αειφορίας του περιβάλλοντος. Οι πληροφορίες που προέκυψαν, αναμένεται να δώσουν κατευθυντήριες γραμμές στους παραγωγούς, για την κατά προσέγγιση λιπαντική τακτική που απαιτεί το ελαιόδεντρο, καθώς επίσης και την επίδρασή της στα βασικότερα χαρακτηριστικά που καθορίζουν την ποιότητα του ελαιολάδου. Πραγματοποιήθηκαν 35 δειγματοληψίες εδάφους και φύλλων ενώ λήφθηκαν 19 δείγματα ελαιόλαδου. Τα δείγματα προέρχονταν από ελαιώνες στο Νομό Χανίων, στους οποίους ασκούνται διαφορετικά συστήματα διαχείρισης και καλλιεργητικές πρακτικές. Έγιναν εδαφολογικές αναλύσεις που εστίασαν στην μελέτη των φυσικο- χημικών χαρακτηριστικών των εδαφών, προσδιορίζοντας την κοκκομετρική σύσταση, το ειδικό και φαινόμενο ειδικό βάρος, το CaCO3 και το ενεργό CaCO3, την υδατοϊκανότητα, το pH, την ηλεκτρική αγωγιμότητα και την οργανική ουσία, καθώς επίσης και την περιεκτικότητά τους σε θρεπτικά (κάλιο, φώσφορο, αμμωνιακό και νιτρικό άζωτο). Με την Φυλλοδιαγνωστική, έγινε γνωστή η θρεπτική κατάσταση των δένδρων αφού προσδιορίστηκε η περιεκτικότητα του καλίου, του φωσφόρου και του βορίου στα φύλλα. Τέλος, μετρήθηκαν στα δείγματα ελαιόλαδου οι εξής παράμετροι, οξύτητα, συντελεστές Κ232, Κ270, ΔΚ και η περιεκτικότητα σε συνολικές φαινόλες. Τα αποτελέσματα αναλύθηκαν στατιστικά. Βρέθηκε η συχνότητα εμφάνισης των αποτελεσμάτων, έγινε σύγκριση με τις οριακές τιμές και προέκυψαν συσχετίσεις μεταξύ των παραμέτρων που μελετήθηκαν. Συνάμα, προέκυψαν πληροφορίες σχετικά με την παραγωγή και ποιότητα του ελαιόλαδου ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των ελαιώνων που καταγράφηκαν. Τα εδάφη που μελετήθηκαν, ήταν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους αργιλώδη, διέθεταν υψηλό ειδικό βάρος, χαμηλό φαινόμενο ειδικό βάρος και υψηλή υδατοϊκανότητα. Στα εδαφικά δείγματα, το CaCO3 περιέχονταν σε ίχνη στις περισσότερες περιπτώσεις, το pH ήταν ουδέτερο, ικανοποιητική βρέθηκε η ηλεκτρική αγωγιμότητα, μέση η ΙΑΚ και πολύ χαμηλή ήταν η περιεκτικότητα σε οργανική ουσία. Οριακά βρέθηκαν τα επίπεδα του καλίου και του φωσφόρου ενώ ικανοποιητικό ήταν το νιτρικό άζωτο του εδάφους. Τα φύλλα, παρουσίασαν χαμηλή συγκέντρωση καλίου ενώ οριακή - επαρκής ήταν του φωσφόρου και του βορίου. Σχεδόν τα μισά δείγματα ελαιόλαδου είχαν οξύτητα <0,8 %. Όλα τα δείγματα ελαιολάδου, εντάχθηκαν στα Εξαιρετικά Παρθένα ελαιόλαδα βάση των τιμών που εμφάνισαν για τους δείκτες ποιότητας (Κ232, Κ270 και ΔΚ). Οι συνολικές φαινόλες στα δείγματα περιέχονταν σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Η κοκκομετρική σύσταση του εδάφους, το κάλιο των φύλλων και το άζωτο των εδαφών φαίνεται να επηρεάζουν την περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε συνολικές φαινόλες. Η περιεκτικότητά τους στο ελαιόλαδο διαφοροποιείται επίσης, από καλλιεργητικές τεχνικές και κλιματολογικούς παράγοντες. Η σωστή διαχείριση της άρδευσης, ενδέχεται να μειώσει την οξύτητα του ελαιολάδου. Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι εδαφο-κλιματολογικές συνθήκες και οι πρακτικές διαχείρισης, δεν επιδρούν στις τιμές των συντελεστών ποιότητας: Κ232, Κ270, ΔΚ. Συνοψίζοντας, για την επίτευξη υψηλής ποιότητας ελαιολάδου, πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν συνδυαστικά η γονιμότητα του εδάφους με την θρεπτική κατάσταση των δένδρων, το κλίμα και τις πρακτικές διαχείρισης.

The importance of olive cultivation in Greece and particularly in Crete, enforce the study of the soil characteristics, the plants‟ nutrition and the quality of the olive oil. Thus, innovative scientific information is necessary for the management of the olive cultivation with the aim of improving the quality of the olive oil and preserving the sustainability of the environment. The resulting information is expected to guide producers to the approximate management practice required for the orchards. In order to determine soil and leaf nutrient status and soil physicochemical properties, 35 samples were taken. To study the oil parameters ,19 olive oils samples were received. All of these came from orchards of Chania prefecture, which had different management systems and cultivation practices. Soil analyzes consisted of the soil texture, particle and bulk density, total CaCO3 and active CaCO3, field capacity, pH, electrical conductivity and organic matter, as well as their nutrient content (potassium, phosphorus, ammonium and nitrate nitrogen). In order to determine potassium, phosphorus and boron content of the olive leaves tissues, analyses were carried out according to the international standards procedures Finally, in olive oil samples the following parameters, acidity, coefficients K232, K270 and ΓΚ and the total phenol content were measured. Data obtained were statistically analyzed. Frequences of the studied parameters were revealed. In order to study the relationships among the variables Pearson‟s Rank Correlation was carried out revealing various correlation coefficients. At the same time, information on the production and quality of olive oil was obtained, depending on the characteristics of the orchards recorded. The samples studied were mostly clay soils, with high particle density, low bulk density and high field capacity. In most cases, CaCO3 was present in traces, pH was neutral, electrical conductivity was satisfactory, whereas moderate CEC was found and the organic matter content was very low. Potassium and phosphorus content were limeted, while nitrate nitrogen in the soil was efficient. The leaves showed low potassium concentration while phosphorus and boron were sufficient. Almost half of the olive oil samples had an acidity of <0.8%. Based on the values of the quality indicators (K232, K270 and Delta- K), all olive oil xi samples were included in the Extra Virgin Olive Oil category. The total phenols in the samples were contained in low levels. Soil texture, leaf potassium and soil nitrogen appear to affect the content of total phenols in olive oil. Total phenols status is also influenced by cultivation techniques and climatic factors. Proper irrigation management may reduce the acidity of the olive oil. There are indications that soil-climatic conditions and management practices do not affect the values of the quality factors: K232, K270, Delta- K. To summarize, in order to achieve olive oil with high quality, soil fertility, nutritional status of the trees, climate and crop management practices should be taken into consideration.