Εκτίμηση αναγκών υγείας των φροντιστών των ασθενών με χρόνια ψυχωτική συνδρομή - Ποιες οι απόψεις των επαγγελματιών ψυχικής υγείας.

Abstract

Στόχος της παρούσας έρευνας είναι η διερεύνηση των αντιλήψεων των ειδικών ψυχικής υγείας στη Θεσσαλονίκη αναφορικά με τις ανάγκες των φροντιστών ασθενών με χρόνια ψυχωτική συνδρομή και το βαθμό στον οποίο αυτές ικανοποιούνται. Προκειμένου για την εξυπηρέτηση αυτού του στόχου πραγματοποιήθηκε μία ποιοτική έρευνα με δείγμα 12 συμμετεχόντων, οι οποίοι εργάζονται ως κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι και ψυχίατροι σε κάποια δημόσια δομή στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Εργαλείο της έρευνας αποτέλεσε ένας ημι-δομημένος οδηγός ερωτήσεων, που ως στόχο είχε τη διερεύνηση α) της κατάστασης και των αναγκών ενός ασθενούς με χρόνια ψυχωτική συνδρομή, β) τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε έναν ψυχωτικό ασθενή και το φροντιστή του, γ) τις ανάγκες που έχουν οι φροντιστές ασθενών με χρόνια ψυχωτική συνδρομή, δ) τους τομείς της ζωής που επηρεάζονται από το ρόλο του φροντιστή, ε) το βαθμό στον οποίο οι ανάγκες των φροντιστών ικανοποιούνται από τις υπάρχουσες δομές ψυχικής υγείας και στ) τους ενδεχόμενους τρόπους που οι ανάγκες αυτές μπορούν να ικανοποιηθούν στο μέλλον. Τα αποτελέσματα της έρευνας υποδεικνύουν πως οι ψυχωτικοί ασθενείς παρουσιάζουν διαβαθμίσεις ως προς την κλινική τους εικόνα και το βαθμό λειτουργικότητάς τους. Η κλινική αυτή εικόνα και οι ικανότητες αυτοεξυπηρέτησης επηρεάζουν τη σχέση που αναπτύσσουν με το φροντιστή τους, που χαρακτηρίζεται από τους συμμετέχοντες ως δύσκολη και ανισότιμη. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν επίσης πως οι συμμετέχοντες εντοπίζουν ανάγκες των φροντιστών σε επίπεδο οικονομικής, ψυχοκοινωνικής και ψυχολογικής υποστήριξης, ενώ θεωρούν ότι οι ανάγκες αυτές δεν δύνανται να ικανοποιηθούν από τις υπάρχουσες δομές ψυχικής υγείας. Οι τομείς που οι συμμετέχοντες παρατηρούν ότι επηρεάζονται από το ρόλο του φροντιστή είναι κοινωνικός, ο επαγγελματικός και ο τομέας της σωματικής και ψυχικής υγείας. Τέλος, οι συμμετέχοντες στην έρευνα υπογραμμίζουν πως οι ανάγκες αυτές μπορούν να ικανοποιηθούν στο μέλλον μέσω της στελέχωσης των υπαρχουσών δομών με προσωπικό, ή της δημιουργίας νέων δομών που θα απευθύνονται αποκλειστικά σε ψυχωτικούς ασθενείς και τις οικογένειές τους. Μελλοντικές έρευνες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν δείγμα φροντιστών για τη διερεύνηση των αναγκών τους.

The purpose of the present study was to investigate the needs that caregivers of psychotic patients have, as well as the extent to which these needs are adequately met by already existing mental health services. In order for this aim to be met, a qualitative research was designed and conducted, that used a sample of 12 mental health professionals (social workers, psychologists and psychiatrists) recruited from mental health services in the city of Thessaloniki, Greece. During this research, a semi-structured interview was used, that aimed to investigate the participants’ beliefs regarding: a) the clinical profile of psychotic patients, as well as their needs, b) the quality of the relationship that is developed between a psychotic patient and his/her caregiver, c) the caregivers’ needs, d) the extent to which these needs are adequately met by already existing mental health services, e) the aspects of the caregivers’ everyday life that are likely to be affected by their caregiving role and f) possible pathways through which the caregivers’ needs are likely to be satisfied by mental health services in the future. The results of our study indicate that the clinical profile of psychotic patients is affected by their ability to self- service their needs. Their ability to self-function affects the relationship that they develop with their caregivers, that is regarded difficult and imbalanced by the participants in our study. Our results also indicate that caregivers develop economic, psychological and psychosocial needs that are not currently adequately met by the available mental health services. Moreover, caregivers find their social, economic and vocational life highly – and negatively- affected by their caregiving role. Lastly, the participants of our study suggest that in order for the caregivers’ needs to be met in the future, more mental health services that will exclusively address psychotic patients’ and their families’ needs should be established, along with reinforcing the already existing ones with more employees. Future research should investigate caregivers’ needs, using a sample consisting exclusively of caregivers.