Παρατηρητική μελέτη για την εμφάνιση δευτερογενών ενεργειών από τη φαρμακευτική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο και συννοσηρότητες.

Abstract

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Οι ασθενείς με τελικού σταδίου χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ) αποτελούν μια ειδική κλινική ομάδα ασθενών που απαιτεί εξειδικευμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου αλλά και της θεραπείας συνοδών νοσημάτων που δύναται να συνυπάρχουν όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η καρδιαγγειακή νόσος και η αρτηριακή υπέρταση. Οι μεταβολές στην φυσιολογία συχνά συνδέονται με αλλαγές στην φαρμακολογική απόκριση αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο εμφάνισης δευτερογενών ή ανεπιθύμητων ενεργειών από τα συγχορηγούμενα φάρμακα. ΣΚΟΠΟΣ: Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία νεφρικής υποκατάστασης λαμβάνουν ένα μεγάλο αριθμό φαρμάκων για τη ΧΝA και για τα συνοδά νοσήματα τους. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η καταγραφή και η ανάλυση των ανεπιθύμητων ενεργειών φαρμάκων που προκύπτουν από την φαρμακευτική αγωγή και επηρεάζουν τη ποιότητα διαβίωσης των ασθενών με χρόνια νεφρική νόσο σταδίου πέντε. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: Η παρούσα εργασία αποτελεί μια επιδημιολογική ποσοτική μελέτη παρατήρησης χρονικής περιόδου από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο 2018. Ο υπό μελέτη πληθυσμός περιλαμβάνει εξήντα ασθενείς (41 άνδρες και 19 γυναίκες) μέσης ηλικίας 64,83 ±12,93 ετών που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση τρεις φορές την εβδομάδα. Εξετάστηκαν δημογραφικοί και κοινωνικοί παράγοντες, ο δείκτης μάζας σώματος, τα αίτια πρόκλησης της νόσου, οι συννοσηρότητες, ο εργαστηριακός έλεγχος, η φαρμακευτική αγωγή –παρεμβάσεις και η αναφορά ανεπιθύμητων ενεργειών μέσω ενός ειδικά διαμορφωμένου ατομικού δελτίου καταγραφής σχετιζόμενα με τον φαρμακευτικό αλγόριθμο Naranjo. Οι ανεπιθύμητες δράσεις καταγράφηκαν βάση του ελληνικού εθνικού συνταγολογίου και πληροφοριών για τα φάρμακα από τον ευρωπαϊκό οργανισμό φαρμάκων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η καρδιαγγειακή νόσος ήταν οι κυριότερες συννοσηρότητες σε ασθενείς με ΧΝΝ. Ο πληθυσμός της μελέτης φαίνεται να λαμβάνει κυρίως φωσφοροδεσμευτικά, φάρμακα οστικού μεταβολισμού, αιμοποιητικά και καρδιολογικά φάρμακα. Ως προς την απόλυτη συχνότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών σχετιζόμενων με την φαρμακευτική αγωγή, η απώλεια μνήμης, η υπόταση, οι μυϊκές κράμπες και ο κνησμός ήταν οι κυριότερες και πιο συχνές. Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτει πως ο αυξημένος αριθμός φαρμάκων σχετίζεται με την μη συμμόρφωση στην φαρμακευτική αγωγή και αύξηση των ανεπιθύμητων ενεργειών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι ασθενείς υπό αιμοκάθαρση φαίνεται να έχουν μια υψηλή επιβάρυνση όσον αφορά τη χορήγηση φαρμάκων για την αντιμετώπιση της ΧΝΑ και των συνοδών νοσημάτων. Η ανάλυση των δεδομένων στη παρούσα μελέτη καταγράφει μια συχνή εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών που δύναται να σχετίζονται με την φαρμακευτική αγωγή. Ο ρόλος του νοσηλευτικού προσωπικού είναι σημαντικός καθώς η αναγνώριση δυνητικών ανεπιθύμητων ενεργειών στην συγκεκριμένη ομάδα ασθενών μπορεί να βοηθήσει το ιατρικό προσωπικό στη βελτίωση της θεραπευτικής αγωγής στα πλαίσια της τεκμηριωμένης καθημερινής κλινικής πρακτικής.

SUMMARY: Patients with end-stage renal disease are a clinical group that require specialized therapeutic interventions to treat the complications of the disease but also to treat comorbidities such as diabetes mellitus, cardiovascular disease and arterial hypertension. The changes in physiology, due to the changes in renal function, are often associated with changes in the pharmacological response, thus increasing the risk of secondary or adverse drug reactions (ADRs) from co-administered drugs. AIM: Patients undergoing renal replacement therapy receive a great number of different drugs for their disease and the comorbidities. The aim of this study is to record potentially ADRs that they may impact the quality of life for patients with chronic renal disease stage five. METHOD: This is an epidemiological quantitative observational study of the period from October to December 2018. The study population comprises sixty patients (41 men and 19 women) of average age 64.83 ± 12.93 years who undergo dialysis three times a week. Demographic and social factors, body mass index, causes of disease, comorbidities, laboratory test results, medication interventions, and the reporting of adverse events through a specially designed personal patient’s card associated with the Naranjo pharmaceutical algorithm were included and analyzed in the current study. The ADRs were recorded on the basis of the Greek National Formulary for drugs and information received from the European Medicines Agency. RESULTS: Arterial hypertension, diabetes mellitus and cardiovascular disease were the main comorbidities in patients with renal failure. The absolute incidence of adverse drug reactions was memory loss, hypotension, muscle cramps and itching, which were the main and most common observations. This group of patients mainly receives phosphorus-binding pills, bone metabolism drugs, hematopoietic and cardiovascular drugs. The data analysis shows that the increased number of medications is related to non-compliance with medication and an increase in adverse reactions. CONCLUSIONS: Hemodialysis patients have a high level of drug burden resulting in frequent drug-related problems such as ADRs. Guidelines as well as ongoing training by health care staff on therapy administration and prevention of adverse events are important. Furthermore, the role of nursing staff is important in identifying potential ADRs in patients with end-stage renal disease and assist medical staff to improve treatment in the context of evidence-based clinical practice.