Παρέμβαση αύξησης/ενίσχυσης της ψυχικής ανθεκτικότητας (resilience) σε παιδιά μετακινούμενων πληθυσμών στη χώρα υποδοχής.

Abstract

Σκοπός: Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η παρουσίαση ενός προγράμματος ενίσχυσης της ψυχικής ανθεκτικότητας (resilience) και της μετα-τραυματικής ανάπτυξης (post-traumatic growth) σε παιδιά μετακινούμενων πληθυσμών μέσα από βιωματικές ασκήσεις. Οι ασκήσεις εστιάζουν στους τομείς: επικέντρωση στο «εδώ και τώρα», απόκτηση ελέγχου της ζωής, ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων, αποδοχή και αισιόδοξη σκέψη (εμπιστοσύνη στο μέλλον), προσανατολισμό σε στόχους και λύσεις, υγιεινό τρόπο ζωής και αυτεπάρκεια (αυτό-αποτελεσματικότητα).

Υλικό και μέθοδος: Το πρόγραμμα, διάρκειας δύο μηνών, αποτελούνταν από εβδομαδιαίες συναντήσεις 2 ωρών έκαστη. Πραγματοποιήθηκε σε παιδιά πρόσφυγες που διαμένουν στο Ηράκλειο Κρήτης, ηλικίας 7 έως 12 ετών. Η έρευνα ήταν ποσοτική καθώς δόθηκε αρχικά ένα έντυπο ερωτηματολόγιο προς συμπλήρωση από τα ίδια τα παιδιά, έπειτα υλοποιήθηκαν οι ασκήσεις και τέλος ακολούθησε η αξιολόγηση με την συμπλήρωση για δεύτερη φορά του ίδιου ερωτηματολογίου, προκειμένου να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα του προγράμματος.

Αποτελέσματα: Μετά το πρόγραμμα παρέμβασης παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση στα επίπεδα της Ελπίδας, ενώ η ευτυχία των παιδιών παρέμεινε σταθερή. Αντίθετα, δεν φαίνεται να είχε θετική επίδραση στα επίπεδα της κατάθλιψης. Σχετικά με την ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών προσφύγων αν και η παρέμβαση φαίνεται να είχε αρνητική επίδραση, οριακά δεν κρίθηκε στατιστικά σημαντική.

Συμπεράσματα: Παρόλο που στην συγκεκριμένη έρευνα δεν φάνηκε να ενισχύεται η ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη πως σε σένα μεγαλύτερο δείγμα, συμπεριλαμβάνοντας όλες τις παραμέτρους ενός προσφυγικού πληθυσμού (προσφυγικές εκροές), τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η συγκεκριμένη παρέμβαση μπορεί να είναι αποτελεσματική και καινοτόμα. Τα παιδιά πρόσφυγες μπορούν να επωφεληθούν από μία παρέμβαση που εστιάζει στην θετική ανάπτυξη καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει στην μείωση συμπτωμάτων ψυχικής υγείας. Ιδιαίτερα βοηθητικά δείχνουν να είναι τα προγράμματα παρέμβασης που στοχεύουν στην ψυχοκοινωνική υποστήριξη και στην ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας.

Purpose: The purpose of this thesis is to present an intervention that will strengthen Resilience and Post – Traumatic Growth among children of mobile population through experiential exercises. The exercises focus on the following areas: concentration on “here and now”, gaining control of life, developing social relationships, acceptance and optimistic thinking (hopefulness and confidence about the future), goal orientation, and solutions, healthy lifestyle and self-efficacy.

Material and Method: The duration of the program was two months and consisted of two - hour meetings per week. It was performed on school- aged refugee children, 7 to 12 years old, who live in Heraklion, Crete. The research was quantitative as initially a printed questionnaire was given to be completed by the children themselves, then the exercises were implemented and finally the evaluation was followed by the completion of the same questionnaire for the second time, to evaluate the effectiveness of the program.

Results: After the intervention program there was a significant increase in the levels of Hope, while children’s happiness remained stable. In contrast, it does not appear to have a positive effect on depression levels. Regarding the mental resilience of refugee children, although intervention seems to have had a negative impact, it was marginally not considered statistically significant.

Conclusions: Although this study did not appear to enhance, children’s mental resilience, It is important to take into account that in a larger sample, including all the aspects of a refugee population (refugee outflows), the results indicate that this intervention can be effective and innovative. Refugee children can greatly benefit from an intervention focusing on growth as this can lead to a reduction in mental health symptoms. Particularly helpful seem to be the intervention programs aimed at psychosocial support and the enhancement of mental resilience.