Καθυστέρηση διάγνωσης νεοπλασιών σε παιδιά και εφήβους. Εμπειρία 5ετίας στην κλινική Αιματολογίας-Ογκολογίας Παίδων ΠΑΓΝΗ.

Abstract

Εισαγωγή. Ο καρκίνος της παιδικής ηλικίας παραμένει ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, εξαιτίας των μεγάλων σωματικών και ψυχολογικών επιπτώσεων που προκαλεί στα παιδιά και τις οικογένειές τους. Η έγκαιρη διάγνωση συχνά είναι δύσκολη, ειδικά στα αρχικά στάδια, γιατί η υποψία καρκίνου είναι χαμηλή λόγω της σχετικής σπανιότητάς του στην παιδική ηλικία και λόγω του ότι τα πρώιμα συμπτώματα των νεοπλασιών στα παιδιά μιμούνται τα συμπτώματα κοινών παιδιατρικών ασθενειών. Σκοπός. Η διερεύνηση των καθυστερήσεων στη διάγνωση (οφειλόμενη στον ιατρό - Physician delay-Phy.d, οφειλόμενη στον ασθενή- Patient delay-Pat.d και καθυστέρηση διάγνωσης- Diagnostic delay-Dia.d) παιδιών, εφήβων και νεαρών ενηλίκων με νεοπλασίες.

Υλικό και μέθοδος. Πρόκειται για 5ετή αναδρομική μελέτη στο σύνολο των ασθενών (ν=71) της κλινικής Αιματολογίας-Ογκολογίας Παίδων ΠΑΓΝΗ, που εισήχθησαν και διαγνώστηκαν με νεοπλασία από την 1/1/2010 μέχρι και την 31/12/2014 και πληρούσαν τα κριτήρια εισαγωγής. Η συλλογή των δεδομένων έγινε με ανασκόπηση των ιατρικών φακέλων των ασθενών και καταγραφή των πληροφοριών σε ειδικά δομημένο έντυπο καταγραφής. Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη χρήση του προγράμματος IBM SPSS 25.0 και ως επίπεδο σημαντικότητας ορίστηκε το 0,05. Αποτελέσματα. Το δείγμα της έρευνας ήταν κυρίως αγόρια (54,9%), μέσης ηλικίας τα 7,5±5,2 έτη, που διαγνώστηκαν κυρίως με λευχαιμία (33,8%), λέμφωμα (16,9%) και με όγκο του ΚΝΣ (14,1%). Κύρια αρχικά συμπτώματα που διαπιστώθηκαν ήταν ο πυρετός και τα συμπτώματα λοίμωξης (38%) με μέσο αριθμό ημερών εμφάνισης τις 8,4 ημέρες και αναπτυσσόμενο μόρφωμα/όγκος/μάζα ή διογκωμένους λεμφαδένες (31%) με μέσο αριθμό ημερών εμφάνισης τις 17,7 ημέρες. Η αρχική κλινική εκτίμηση στην πλειοψηφία των ασθενών έγινε από Παιδίατρο (71,8%), 8,5% από Παθολόγο και 4,2% από Γενικό Ιατρό. Η Phy.d είχε μέση τιμή (μ.τ.) 27,6 ημέρες, ενώ η Pat.d τις 15 ημέρες. Η Dia.d είχε μ.τ. 42,6 ημέρες. Το 71,8%, θεραπεύτηκε χωρίς υποτροπή (p<0,05), ενώ 12 παιδιά απεβίωσαν με μέση ηλικία θανάτου τα 10,3 χρόνια, από τα οποία τα 2,3 χρόνια κατά μέσο όρο είχαν τη νόσο. Η Phy.d όταν η αρχική κλινική εκτίμηση έγινε από Παιδίατρο, ήταν σημαντικά χαμηλότερη (p<0,05), συγκρινόμενη με την εκτίμηση από άλλη ιατρική ειδικότητα. Όσο αυξάνεται η Pat.d αυξάνεται και η Dia.d (p<0,05), και ότι όσο αυξάνεται η Phy.d αυξάνεται και η Dia.d (p<0,05). Επίσης σε μικρότερη Pat.d οδηγεί το αυξημένο μορφωτικό επίπεδο του πατέρα καθώς και αυξημένο οικογενειακό εισόδημα. Σε μειωμένο Phy.d η αύξηση του αριθμού των εμφανιζόμενων συμπτωμάτων. Επιπλέον αυξημένη Dia.d έχουν τα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά, ενώ αύξηση αυτού του χρόνου παρατηρείται και με τη μεγαλύτερη ηλικία του πατέρα, όσο και της μητέρας. Η παρουσία λευχαιμίας οδήγησε σε μειωμένο Phy.d καθώς και Dia.d, ενώ η παρουσία λεμφώματος σε αυξημένο Phy.d.

Συμπεράσματα. Στην καθυστέρηση διάγνωσης παίζουν σημαντικό ρόλο, ο τύπος της νεοπλασίας, η ειδικότητα του ιατρού αρχικής κλινικής εκτίμησης, η ηλικία του παιδιού, η μητρική και η πατρική ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο των γονέων αλλά και το οικογενειακό εισόδημα, καθώς και το πλήθος των εμφανιζόμενων συμπτωμάτων. Θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη η διαμόρφωση συμβουλευτικού εγχειριδίου συμπτωμάτων συναγερμού για πιθανή υπάρχουσα νεοπλασία, για τους γιατρούς της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, παιδιάτρους και μη, καθώς και η εκπαίδευση των γονέων για την εντόπιση τέτοιων συμπτωμάτων στα παιδιά τους.

Introduction. Childhood cancer remains an important public health concern because of its great physical and psychological impact on the affected children and their families. Timely diagnosis is often difficult, especially in early stages, because the suspicion of cancer is low due to the rarity of the disease in children and the nonspecific presentation, mimicking common pediatric diseases. Purpose. The study of possible delays in the diagnosis (Physician delay-Phy.d, Patient delay-Pat.d and Diagnostic delay-Dia.d) of children, adolescents and young adults with the diagnosis of neoplasia. Methodology. The study is a 5-year retrospective analysis, including all patients (n=71) admitted in the Department of Pediatric Hematology-Oncology of the University Hospital of Heraklion (Pagni), with an incident of neoplasia diagnosis in the period 1/1/2010- 31/12-2014. Data were collected through reviewing patient medical records and the information were registered to a specific form which was created for the present analysis. The statistical analysis was performed with the statistical program SPSS 25.0. P-values <0.05 were considered statistically significant.

Results. The majority of the patients were boys (54.9%). The mean age of all children was 7.5±5.2 years and the principal diagnosis was leukemia (33.8%), followed by lymphoma (16.9%) and CNS tumours (14.1%). The major presentation symptoms reported was fever and recurrent infections (38%) with mean presentation days 8.4 and palpable mass/lymphadenopathy with mean presentation days 17.7. The first medical assessment was conducted for most patients by Pediatrician (71.8%), 8.5% by Pathologists and 4.2% by General Practitioners. Mean Phy.d was 27.6 days, mean Pat.d 15 days and mean Dia.d 42.6 days. Overall survival was 71.8% (p<0.05), while 12 children died with mean death age 10.3 years, thus lived a mean of 2.3 years with the presence of disease. Phy.d was statistically lower (p<0.05) when first medical evaluation was conducted by Pediatrician compared to any other medical speciality. There is a positive association between Pat.d and Phy.d increases with Dia.d increase (p<0.05). Furthermore, higher education level of the father is associated with lower Pat.d, as well as increased family income. Number of presenting symptoms is negatively associated with Phy.d. Also, older children are found to have higher Dia.d. In addition, Dia.d is higher for children having older parents. The presence of leukemia led to decreased Phy.d and Dia.d, while the presence of lymphoma to increased Phy.d.

Conclusions. Important factors in the diagnosis delays seem to be the type of the tumour, the first medical assessment speciality, the child’s age, parental age and parental education level, family income’s level and the number of presenting symptoms. Configuration of a consulting clinical index of “red flag” symptoms or suspicious clinical characteristics for suggested neoplasias, for the primary care physicians, pediatricians and other specialities, as well as the training of parents to identify such symptoms, is considered to be beneficial.