Αντιμέτωποι με τον διπλό ξεριζωμό: Μελέτη των εθισμένων σε εξαρτησιογόνες ουσίες προσφύγων στη Βόρεια Ελλάδα.

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματοποιήθηκε με σκοπό να μελετηθεί και να κατανοηθεί εις βάθος ο υπήκοος τρίτης χώρας που διαμένει σε δομές φιλοξενίας της Βόρειας Ελλάδας και κάνει χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών. Απώτεροι στόχοι της έρευνας αποτελούν η διερεύνηση των πρότυπων ουσιών που επιλέγει να καταναλώνει, η κατανόηση των στρεσογόνων παραγόντων που τον ενισχύουν προς τη χρήση ουσιών και η καταγραφή των αναγκών και των αιτημάτων του. Ως καταλληλότερη μέθοδος προσέγγισης του ζητήματος που ερευνάται κρίθηκε η ποιοτική έρευνα. Μέσω ημι-δομημένων συνεντεύξεων συλλέχθηκαν, αναλύθηκαν και παρουσιάζονται οι εμπεριστατωμένες απόψεις των επαγγελματιών ψυχικής υγείας που εργάζονται με την προσφυγική κοινότητα της Βόρειας Ελλάδας. Αναλυτικά, στην έρευνα συμμετείχαν οχτώ επαγγελματίες ψυχικής υγείας που εργάζονται σε Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης, σε Προσφυγικά Καμπ και σε Διαμερίσματα Αυτόνομης Διαβίωσης. Τα ευρήματα της έρευνας αναλύθηκαν με την μέθοδο της θεματικής ανάλυσης και ανέδειξαν την έλλειψη πολιτισμικά προσαρμοσμένων θεραπευτικών μοντέλων παρέμβασης για την αντιμετώπιση της χρήσης ουσιών από τον προσφυγικό πληθυσμό. Το τυπικό προφίλ του εκτοπισμένου που κάνει χρήση ουσιών στη Βόρεια Ελλάδα είναι άνδρας, νεαρός σε ηλικία, χωρίς οικονομικούς πόρους και έχει καταφθάσει στο νέο περιβάλλον χωρίς μέλη από το οικογενειακό του περιβάλλον. Οι κύριες ουσίες που καταναλώνει είναι η κάνναβη και τα κατασταλτικά φάρμακα. Παρά την ύπαρξη στρεσογόνων παραγόντων καθ’ όλη τη διάρκεια της προσφυγικής εμπειρίας, η χώρα υποδοχής αποτελεί το μέρος όπου οι περισσότεροι ξεκινούν τη χρήση ουσιών. Ψυχολογικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί και πολιτισμικοί παράγοντες ενισχύουν την κατάχρηση ουσιών στον νέο τόπο διαμονής. Παράλληλα ελάχιστοι είναι αυτοί που θα ζητήσουν βοήθεια από τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν με τις ναρκωτικές ουσίες. Σύμφωνα με τις απόψεις των συμμετεχόντων της έρευνας, το τρίπτυχο: κρατική πολιτική – προσωπικότητα – πολιτική των φορέων απεξάρτησης λειτουργεί ως φραγμός για τη θεραπεία τους. Οι περισσότεροι χρήστες πρόσφυγες εκφράζουν στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας τις ενταξιακές, βιοποριστικές, γραφειοκρατικές και προσωπικές τους ανάγκες.

The present dissertation set out to examine and comprehend in depth the third country nationals who reside in host structures of Northern Greece and make use of addictive substances. The goals of the research were to investigate the standard substances of choice for consumption, to understand the stressors that exhort towards the use of these substances and to record the users’ needs and requests. The qualitative approach was considered as the most appropriate method to study the issue under investigation. Through semi-structured interviews, detailed views of the mental health professionals working with the refugee community of Northern Greece were collected, analyzed and presented. Specifically, the study involved eight mental health professionals working in a Reception and Identification Center, in Refugee Camps and in Autonomous Living Apartments. The interview data were analyzed through the method of thematic analysis. This process highlighted the lack of culturally adapted therapeutic intervention models to address substance use by the refugee population. The typical profile of a displaced person who uses substances in Northern Greece is a man, young in age, without financial resources, who has arrived in the new environment without members from their family environment. The main substances they consume are cannabis and sedatives. Despite the existence of stressful factors throughout the refugee experience, the host country is where most people start using substances. Psychological, social, political, and cultural factors reinforce substance abuse in the new place of residence. At the same time, only few refugees will seek help from mental health professionals for the problem they face with drugs. According to the research participants, the triptych: state policy-personality-rehabilitation bodies policy acts as a barrier for their treatment. Most refugee users express to the mental health professionals their integration, practical, bureaucratic and personal needs.