«Μέσα στο κάδρο»: προσεγγίσεις της ενταξιακής εμπειρίας Αφγανών και Ιρανών προσφύγων και αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα με την μέθοδο του Photovoice.

Abstract

Η συγκεκριμένη ερευνητική εργασία προσέγγισε το θέμα της κοινωνικής ένταξης των Αφγανών και Ιρανών ανδρών αιτούντων άσυλο και προσφύγων που έχουν έρθει μόνοι τους στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια ποιοτική κοινωνική έρευνα που πραγματοποιήθηκε με την μέθοδο του Photovoice επιχειρώντας να δώσει φωνή και εικόνα στις ενταξιακές εμπειρίες των ίδιων των υποκειμένων. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο των προσφυγικών ροών την διετία 2015-16, με αποτέλεσμα η κοινωνική ένταξη των αιτούντων άσυλο και προσφύγων που αποφασίζουν να μείνουν στην χώρα, να παραμένει ένα δυναμικό πεδίο υπό διαπραγμάτευση και ταυτόχρονα ένα πεδίο πάνω στο οποίο δεν έχουν πραγματοποιηθεί πολλές έρευνες. Αρχικά αναλύσαμε την ευρωπαϊκή και ελληνική μεταναστευτική πολιτική της περιόδου αυτής, καταδεικνύοντας τον αναχαιτιστικό και κατασταλτικό χαρακτήρα των πολιτικών που ακολουθούνται και πώς αυτός τροφοδοτεί αντίστοιχα και την ελληνική ενταξιακή πολιτική, την οποία προσεγγίζουμε ως άρρηκτα συνδεδεμένη με τις πολιτικές διαχείρισης του μεταναστευτικού και προσφυγικού πληθυσμού. Θέτοντας το ερώτημα της αποτελεσματικότητας αλλά και της προοπτικής της ελληνικής ενταξιακής πολιτικής, η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε για να αναδείξει την νοηματοδότηση και πρόσληψη της ένταξης από τα ίδια τα υποκείμενα. Μέσα από έξι συμμετέχοντες και περίπου τριάντα φωτογραφίες αναδείχθηκαν ενδιαφέρουσες θεματικές ως προς το διακύβευμα της ένταξης. Ορισμένες από τις θεματικές που αναδύθηκαν ήταν ο χώρος και οι συνθήκες στέγασης, η ψυχοσυναισθηματική κατάσταση, τα κοινωνικά δίκτυα, η εκπαίδευση και εκμάθηση της γλώσσας, η εργασία αλλά και η έννοια του κοινωνικού αποκλεισμού και των διακρίσεων. Μέσα από τα ερευνητικά δεδομένα προκύπτει ένας εμπλουτισμός των κατηγοριοποιήσεων, όπως αυτά αποτυπώνονται θεωρητικά από τα μοντέλα ανάλυσης της ένταξης (π.χ. Ager και Strang), καθώς και μια πολύπλευρη και πολυδιάστατη διασύνδεση των ίδιων θεματικών, η οποία αναδεικνύεται έντονα μέσα από τις εμπειρίες των ίδιων των συμμετεχόντων. Ελπίζουμε η εν λόγω έρευνα να συνδράμει παραγωγικά στην συζήτηση που γίνεται σε σχέση με την ένταξη των προσφύγων σε κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο αλλά και να αποτελέσει εφαλτήριο για περισσότερες έρευνες πάνω στο ίδιο θέμα.

This research addresses the issue of social integration of Afghan and Iranian single men asylum seekers and refugees that arrived in Greece. It is a qualitative social research carried out with the Photovoice method which tries to give voice and shape to the integrational experiences of the participants. In particular, Greece has been the center of refugee flows between 2015 and 2016, which results in that the social integration of asylum seekers and refugees, who decide to stay in the country, remains a dynamic field under negotiation and at the same time an area in which not much research have been carried out. We analyze the context of migration in the European continent as well as the European and Greek immigration policy of the same period. We underline the suppressive and interceptive character of those policies in combination with the Greek integrational policy, which we approach as combined with population management decision for migrants and refugees. While examining the effectiveness and perspective of the Greek integrational policy, the main goal of this research is to give prominence to the meaning given by the participants to the integrational procedure through their experiences. As a result, from a team of six participants and almost thirty photos, significant subjects have arisen concerning integration which they are connected and combined all together. Through the research material there has been an enrichment of the known categories and factors that occurs from the theoretical frameworks of integration factors, such as Ager and Strang’s. The numerous perspectives of the participants on the subjects arising from the categories and factors of integration process along with the fact that they are connected create a multidimensional field of integration. Some of the factors of integration process that have arisen from the participants’ experiences are the space and living conditions, psychological condition, social network and communication, education and language acquisition and social exclusion and discrimination. We hope that this research contributes effectively to the subject of social and political integration of asylum seekers and refugees in Greece and that it will become a springboard for more research attempts in the future.