Ψυχιατρική μεταρρύθμιση και χρόνιοι ασθενείς. Ποιές οι απόψεις των επαγγελματιών ψυχικής υγείας.

Abstract

Η παρούσα εργασία έχει σκοπό να τονίσει τις απόψεις των επαγγελματιών ψυχικής υγείας και συγκεκριμένα αυτών που εργάζονται στο Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου, σχετικά με την ψυχιατρική μεταρρύθμιση και πώς αυτή συνέβαλε στην αντιμετώπιση των χρoνίων ψυχωτικών. Αρχικά, στο Κ.Θ.Λ. υλοποιήθηκαν πιλοτικά τα πρώτα προγράμματα αποασυλοποίησης συχγρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με σκοπό την μεταμόρφωση του ασύλου σε υπηρεσία με εξωνοσοκομιακές και ενδονοσοκομιακες δομές, εργαστήρια και χώρους απασχόλησης και κοινωνικής επανένταξης των χρονίων ψυχωτικών ασθενών. Ακολούθως, η ψυχιατρική μεταρρύθμιση υλοποιήθηκε σε όλα τα ψυχιατρεία της χώρας εφαρμόζοντας μια σειρά από νομοθετήματα που θεσπίστηκαν για αυτό το σκοπό. Η εργασία αυτή αποτελείται από το θεωρητικό μέρος και από την εμπειρική έρευνα. Το θεωρητικό μέρος, στο πρώτο κεφάλαιο, εξηγεί την έννοια της ψύχωσης, αναλύοντας τον ορισμό της και παρουσιάζοντας τα αίτια, τα συμπτώματα και τις συνέπειες που έχει στην ζωή του ίδιου του πάσχοντα αλλά και των οικογενειών τους. Εν συνεχεία, στο δεύτερο κεφάλαιο, γίνεται αναφορά στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση και την νομοθεσία, το πώς πραγματοποιήθηκε στην χώρα μας και διεθνώς με ιδιαίτερη αναφορά στην υλοποίηση του προγράμματος αποασυλοποίησης του Κρατικού Θεραπευτηρίου Λέρου, καθώς υπήρξε το πρώτο που εφαρμόστηκε στη χώρα μας και αποτέλεσε το πρότυπο για την εφαρμογή του και στα άλλα ψυχιατρεία της χώρας. Στον τρίτο κεφάλαιο περιέχεται μία αποτίμηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, περιγράφοντας όχι μόνο τα θετικά στοιχεία και αποτελέσματα που επέφερε στον τομέα της ψυχικής υγείας, καθώς και τα αρνητικά στοιχεία και τις αδυναμίες που εμφανίστηκαν κατά την εφαρμογή της. Η εμπειρική έρευνα πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά στις δομές του Κ.Θ.Λ. με τη συμμετοχή των επαγγελματιών ψυχικής υγείας που εργάζονται σε αυτές. Βασίστηκε σε έξι θεματικές ενότητες πάνω στις οποίες δομήθηκαν οι ημιδομημένες συνεντεύξεις, με σκοπό να αντληθούν οι απόψεις των ίδιων των εργαζομένων σχετικά με την εφαρμογή της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, αν επέφερε κάποιες αλλαγές και ποιες είναι αυτές, αν υπήρξαν δυσκολίες και πώς τις ξεπέρασαν, αν οι αρχικοί στόχοι και προσδοκίες του προγράμματος υλοποιήθηκαν και ποια είναι η σημερινή 6 κατάσταση όσον αφορά την αντιμετώπιση του χρόνιου ψυχωσικού ασθενή στο συγκεκριμένο ίδρυμα και προτάσεις για βελτιώσεις και αλλαγές. Κλείνοντας την εργασία θα παρουσιαστούν τα συμπεράσματα και προτάσεις για το μέλλον. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι ανάγκες των ψυχικά ασθενών αφορούσε κυρίως τις βιολογικές (τροφή, νερό, στέγη), τις υλικές ανάγκες( τσιγάρα) η ύπαρξη καλών σχέσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας και τα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν θετικά στην ψυχοκοινωνική του αποκατάσταση. Επιπλέον, το στίγμα της ψυχικής ασθένειας δε φαίνεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στους ασθενείς, αφού η κοινότητα του νησιού τους αντιμετωπίζει ως ισότιμα μέλη και κομμάτι της κοινότητα τους, χωρίς προκαταλήψεις και διακρίσεις εξαιτίας της ψυχικής τους ασθένειας. Ωστόσο, το πρόγραμμα της ψυχικής μεταρρύθμισης μείνει ακόμα στάσιμο τα τελευταία χρόνια και πρέπει να επαναπροσδιοριστεί από τους ειδικούς για να συνεχιστεί το πρόγραμμα, αλλά και ένα άλλο πρόβλημα είναι πως η ψυχική υγεία δε έχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο και ως συνέπεια γίνεται έρμαιο των εκάστοτε κυβερνήσεων που αλλάζουν το πλαίσιο με βάση τις προτεραιότητες του θέτουν. Έτσι, προτείνονται οι παρεμβάσεις όπως η δημιουργία νέων κοινοτικών δομών, επαναπροσδιορισμός του προγράμματος της ΨΜ για να συνεχίσει, νέες προσλήψεις επαγγελματιών υγείας και να δοθούν περισσότερα κονδύλια για την περίθαλψη της ψυχικής υγείας.

This present work aims to highlight the points of view of mental health professionals, specifically those who work at the State Hospital of Leros, regarding the psychiatric reform and how it contributed to the treatment of chronic psychotics. Initially, in K.T.L. the first de-assimilation programs approved financially by the European Union, were piloted to transform the asylum into a service with outpatient and inpatient structures, laboratories and spaces for employment and social reintegration of chronically psychotic patients. Subsequently, psychiatric reform was implemented in all psychiatric hospitals of the country by implementing a series of legislations enacted for this purpose. This project consists of the theoretical part and the empirical research. The theoretical part, in the first chapter, explains the concept of psychosis, analyzing its definition and presenting the causes, symptoms and consequences it has in the life of the sufferer and their families. Then, in the second chapter, reference is made to psychiatric reform and legislation, how it was carried out in our country and internationally with particular reference to the implementation of the de-asylation program of the Leros State Hospital, as it was the first to be implemented in our country and was the exemplar for its implementation in other psychiatric hospitals of the country. In the third chapter, an assessment of the psychiatric reform is contained, describing not only the positive elements and results it has brought in the field of mental health, but also the negative elements and weaknesses that showed up during its implementation. The empirical research was carried out exclusively in the structures of the State Therapeutic Hospital of Leros with the participation of mental health professionals who work in them. It was based on six thematic units on which the semi-structured interviews were structured with the aim to elicit the opinions of the workers themselves concerning the implementation of the psychiatric reform, whether it brought some changes and what they were, whether there were difficulties and how they were overcome, whether the initial goals and expectations of the program were achieved and what is the current situation regarding the treatment of the chronic psychotic patient in the specific institution and suggestions for improvements and 8 changes. At the end of the paper, the conclusions and suggestions for the future will be presented. The results have showed that the needs of the mentally ill people are mainly biological (food, water, shelter), material needs (cigarettes), the existence of good relationships between family members and social networks, because they effect positively their psychosocial rehabilitation. Furthermore, the stigma of mental illness does not seem to have a negative impact on the patients, as the island community treats them as equal members and part of their community, without prejudices and discriminations due to their mental illness. However, the mental reform program still stays stationary the last years and it has to be redefined by the experts in order to continue the program, but another problem is that mental health does not have an integrated framework, as a consequence it becomes the burden of the respective governments that change the framework based on the priorities they set. Thus, interventions such as the creation of new community structures, redefinition of the PSM program to continue, new recruitment for professionals of health and more funds for mental health care are proposed.