Το νοσοκομείο της Αυτοκρατορικής Μονής του Παντοκράτορος Σωτήρος Χριστού στην Κωνσταντινούπολη (15.10.1136 - 29.5.1453).

Abstract

Το νοσοκομείο της αυτοκρατορικής μονής του Παντοκράτορος Σωτήρος Χριστού στην Κωνσταντινούπολη αποτελούσε το διασημότερο ευαγές και νοσηλευτικό ίδρυμα από την περίοδο του 12ου αιώνα και μετά σε όλη τη Βυζαντινή επικράτεια. Αυτό οφείλονταν κυρίως σε δύο λόγους. Αφ’ ενός στο γεγονός ότι έχει διασωθεί πλήρως ο καταστατικός χάρτης της λειτουργίας του, το λεγόμενο Τυπικόν, χάρις του οποίου είναι δυνατή η πλήρης λειτουργική και νοσηλευτική του αναψηλάφηση και αφ’ ετέρου ότι εμφάνιζε την οργάνωση ενός σύγχρονου πανεπιστημιακού νοσοκομείου της Δύσης . Στις 15 Οκτωβρίου του 1136 ο αυτοκράτορας Ιωάννης Β΄ Κομνηνός υπέγραψε το Τυπικόν του και έκτοτε, το μοναστικό αυτό ίδρυμα παρείχε υπηρεσίες υγείας στον πληθυσμό της Κωνσταντινούπολης, ενώ εκ παραλλήλου ασκούσε ευαγή δραστηριότητα παρέχοντας υπηρεσίες γηροκομίας, λεπροκομίας και μοναστικής νοσηλείας. Το νοσοκομείο της μονής του Παντοκράτορα, βάσει του Τυπικού, είχε τη δυνατότητα νοσηλείας 50 ασθενών. Τα περιστατικά ήταν χωρισμένα ανάλογα με την νόσο και νοσηλεύονταν σε πέντε μεγάλους θαλάμους διαφορετικών διαστάσεων, λόγω του διαφορετικού αριθμού των διαθέσιμων κλινών. Το νοσοκομείο είχε τη δυνατότητα νοσηλείας 10 ορθοπεδικών περιστατικών, οκτώ οφθαλμολογικών και παθολογικών, 12 γυναικολογικών, ενώ οι άλλες 20 κλίνες παραχωρούνταν για τα υπόλοιπα νοσήματα. Επιπλέον κάθε θάλαμος είχε τη δυνατότητα χρήσης μιας ακόμα κλίνης, όταν αυτό ήταν αναγκαίο, ενώ ακόμα διατίθεντο και έξι κλίνες ειδικά διαμορφωμένες για τους ανίκανους προς μετακίνηση. Με τις πρόσθετες αυτές κλίνες ο αριθμός των νοσηλευομένων έφτανε τους 61. Εξ ίσου λεπτομερής με την καταγραφή και χρήση των κλινών είναι και η καταγραφή των λευχιμάτων, η κατανομή του προσωπικού, ο διαχωρισμός και το καθηκοντολόγιο, η μισθοδοσία των υπαλλήλων, το διαιτολόγιο καθώς και τα έξοδα, τα οποία ήταν υπολογισμένα για 50 ασθενείς. Η μονή του Παντοκράτορα συνέχισε την αδιάλειπτη λειτουργία της μέχρι την 29η Μαΐου του 1453 όπου η Πόλη καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς και μετατράπηκε σε τέμενος.

The hospital of the Imperial Monastery of Pantokrator in Constantinople was the most famous charitable and nursing institution since the 12th century and then throughout Byzantine territory. This was mainly due to two reasons. On the one hand that the charter of its operation, the so-called Typikon, has been fully preserved, thanks to which it can be fully operational and nursing resuscitated; On October 15, 1136, Emperor John II Komnenos signed his Typikon and since then, this monastic institution has been providing health services to the population of Constantinople, while at the same time doing a lively activity of providing nursing and nursing home services. According to the Typikon, the hospital of the Pantocrator monastery had the capacity to care for 50 patients. The cases were disease-specific and were treated in five large chambers of different dimensions due to the different number of beds available. The hospital was able to treat 10 orthopedic cases, eight ophthalmologic and pathological, 12 gynecological, while the other 20 beds were allocated for the remaining diseases. In addition, each chamber had the option of using one more bed when needed, and there were also six beds specially designed for the disabled. With these additional beds the number of patients reached 61. Equally detailed with the registration and use of beds is the recording of platitudes, staff allocation, separation and dossier, staff payroll, diet as well as costs, which were calculated for 50 patients. The monastery of Pantokrator continued its continuous operation until May 29, 1453, when the city was occupied by the Ottomans and converted into a mosque.