Καταγραφή εδαφικής πανίδας σε ελαιώνα στο αγρόκτημα του ΕΛΜΕΠΑ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Abstract

Το αντικείμενο της εργασίας αυτής είναι η ποιοτική και ποσοτική μελέτη και καταγραφή της εδαφόβιας μεσοπανίδας σε αγροοικοσύστημα, ιδιαίτερα κοινό στην Ελλάδα και περισσότερο στα νοτιότερα, νησιωτικά και παραλιακά τμήματά της. Επίσης πραγματοποιήθηκε και η μελέτη της βιοποικιλότητας των οργανισμών στον ελαιώνα. Οι σχεδιαζόμενες μετρήσεις έγιναν σε ελαιώνα (Olea europaea) του ΕΛΜΕΠΑ κοντά στο αγρόκτημα. Η μελέτη του αγροοικοσυστήματος αφορά θερινούς μήνες. Αυτό που θα παρουσιαστεί στο πρώτο, το θεωρητικό – εισαγωγικό μέρος της μελέτης είναι μία σύντομη αναφορά στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Κρήτης (π.χ. το κλίμα, το έδαφος κλπ.), επίσης στο καλλιεργούμενο φυτό, καθώς και στις συλλαμβανόμενες ζωικές ομάδες, με ελαφρώς εκτενέστερα στοιχεία για τις κυριότερες – αφθονότερες απ’ αυτές. Για την δειγματοληψία της εδαφόβιας μεσοπανίδας θα χρησιμοποιηθεί η, ευρέως χρησιμοποιούμενη, σε παρόμοιες μελέτες, μέθοδος των παγίδων παρεμβολής εδάφους (pitfall traps), που η συλληψιμότητά τους εξαρτάται από την αφθονία και την κινητικότητα των ζώων. Ως υγρό παγίδευσης, θανάτωσης και συντήρησης των μελετώμενων ζώων θα χρησιμοποιηθεί η προπυλενογλυκόλη, η οποία δεν έχει προσελκυστικές ή απωθητικές ιδιότητες και είναι πολύ αποτελεσματική ως συντηρητικό. Καθ’ όλη τη διάρκεια των δειγματοληψιών, τοποθετήθηκαν συνολικά 10 παγίδες εδάφους στον υπό μελέτη ελαιώνα. Οι παγίδες δεν τοποθετήθηκαν σε άμεσα γειτνιάζοντα φυτά, αλλά επιλέχθηκαν σε μία συγκεκριμένη διάταξη, π.χ. σε διαγώνια γραμμή, ώστε να μην επηρεάζεται η συλληπτικότητα της κάθε παγίδας από την παρουσία των γειτονικών της. Η συλλογή των παλιών παγίδων με τα παγιδευμένα ζώα έγινε ανά τακτά διαστήματα, θεωρώντας ως καλύτερο να γίνεται ανά εβδομάδα, και αμέσως μετά την απομάκρυνση των παγίδων με τα συλληφθέντα ασπόνδυλα, πραγματοποιούνταν η τοποθέτηση των καινούριων. Οι μικροί και μεσαίοι οργανισμοί, τάξεως μεγέθους χιλιοστών ή εκατοστών, οι οποίοι συλλέχτηκαν, μετά τον καθαρισμό των δειγμάτων από ξένα σώματα (όπως χώμα, πέτρες, φύλλα, κλαδάκια και άλλο φυτικό υλικό), εξετάστηκαν στο στερεοσκόπιο και με τη βοήθεια σχετικών εγχειριδίων ανά εξεταζόμενη ομάδα (π.χ. έντομα, αραχνίδια, μαλάκια), ταξινομήθηκαν σε επίπεδο τάξης ή και κατώτερο (π.χ. οικογένεια). Συλλήφθηκαν πολλοί αντιπρόσωποι που ανήκουν σε εδαφόβια ασπόνδυλα διαφορετικών ταξινομικών ομάδων. Από το φύλο των αρθροπόδων συλλέχθηκαν κατά πρώτον έντομα, τα οποία ανήκουν φυσικά στην κλάση των εντόμων (όπως κολεόπτερα, ημίπτερα, κολλέμβολα, δίπτερα, ορθόπτερα, δικτυόπτερα, λεπιδόπτερα, μυρμήγκια, άλλα υμενόπτερα, κ.α.), καθώς και αντιπρόσωποι που ανήκουν στην κλάση των αραχνιδίων (αράχνες, φαλάγγια, ακάρεα, ψευδοσκορπιοί, σκορπιοί), στην κλάση των χειλοπόδων, των χερσαίων καρκινοειδών (ισόποδα), καθώς και των διπλοπόδων. Επίσης συλλήφθηκαν και χερσαία ζώα του φύλου μαλάκια, τα οποία ανήκουν στους χερσαίους αντιπροσώπους των γαστεροπόδων. Ορισμένες ομάδες, με διαφορετικό τρόπο ζωής, όπως τα μέλη της οικογένειας Formicidae, θα ταξινομήθηκαν ξεχωριστά από τα υπόλοιπα μέλη της τάξης τους (ιπτάμενα Υμενόπτερα). Επίσης οι προνύμφες ολομετάβολων εντόμων (π.χ. Διπτέρων, Κολεοπτέρων, Λεπιδοπτέρων, Νευροπτέρων) θα καταγράφτηκαν χωριστά από τα αντίστοιχα ενήλικα της τάξης τους. Σκοπός της μελέτης είναι να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα, που θα προσφέρουν οι διάφορες ομάδες ασπονδύλων, ώστε να καταγραφούν οι αφθονότερες και οι σπανιότερες απ’ αυτές και οι αυξομειώσεις τους κατά τη διάρκεια του πειράματος. Μεταξύ άλλων καταγράφτηκε και η σύνθεση της βιοποικιλότητας του αγροοικοσυστήματος. Τα καταγεγραμμένα αποτελέσματα μεταφέρθηκαν σε υπολογιστικό φύλλο εργασίας (Excel), για τη διευκόλυνση τόσο των συγκρίσεων αυτών καθ’ εαυτών, όσο και της οπτικοποίησής τους με τα κατάλληλα, ανά περίπτωση γραφήματα (όπως ιστογράμματα, καμπύλες, κυκλικά διαγράμματα – πίτες). Επίσης χρησιμοποιήθηκε ο δείκτης Shannon για τη μέτρηση της βιοποικιλότητας του αγροοικοσυστήματος κατά τη διάρκεια του πειράματος. Εν κατακλείδι έγιναν στατιστικοί έλεγχοι (ANOVA και post hoc δείκτες) για την ποσοτικοποίηση της σημαντικότητας των παρατηρουμένων διαφορών. Προς υπολογιστική διευκόλυνση αυτών των στατιστικών ελέγχων χρησιμοποιήθηκε υπολογιστικό στατιστικό πακέτο (SPSS 20). Έτσι προχωρώντας προς τη συζήτηση περί των αποτελεσμάτων της εργασίας, υπήρξε ένα μέτρο για το πόσο περισσότερο ή λιγότερο πιθανές είναι οι προκύπτουσες διαφορές και ομοιότητες.

The object of this thesis is the study of soil living mesofauna in a very common in Greece agroecosystem, especially in southern, insular and coastal regions. Also, part of the study is the biodiversity in the olive orchard. The thesis carried out in an olive grove of Hellenic Mediterranean University (HMU) near to its farm, during the months of summer. We give in the beginning some information about the climatic conditions on Crete, the cultivated plant and the captured animal taxa. For the trapping of invertebrates we have used pitfall traps, with propylene glycole as trapping liquid. During the experiment, we have used 10 positions for the traps in this olive grove. The positions had adequate distance between them. The collection of specimen and the reestablishment of traps were once every week. The small and median invertebrates were examined in stereomicroscope and were identified at the level of order or family. By this way we had information and about the biodiversity of agroecosystem. We have used Excel for the calculations and the graphics. Also we have used Shannon – Wiener index for the biodiversity. At the end the statistical control included ANOVA and post hoc indices for the quantification of the importance of observed differences. All these calculations realized through the SPSS 20.