Ο ρόλος της διατροφής στην παθοφυσιολογία και την αντιμετώπιση του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου – Διερεύνηση της συχνότητας εμφάνισής του σε τυχαίο δείγμα στην Ελλάδα.

Abstract

Θεωρητικό Μέρος: Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου/ ΣΕΕ (Irritable Bowel Syndrome/ IBS) είναι η πιο ευρέως αναγνωρισμένη λειτουργική διαταραχή του εντερικού συστήματος ενώ επηρεάζει το 9-23% του παγκόσμιου πληθυσμού. Το ΣΕΕ εμφανίζεται 2 με 4 φορές πιο συχνά στις γυναίκες απ΄ ότι στους άνδρες και παρά τον υψηλό επιπολασμό του, δεν έχει κατανοηθεί πλήρως η παθοφυσιολογία του. Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από κοιλιακό πόνο, φούσκωμα και αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου . Για τη διάγνωση του ΣΕΕ χρησιμοποιούνται τα κριτήρια του Ιδρύματος της Ρώμης, τα οποία ενημερώθηκαν τον Ιούνιο του 2016 (κριτήρια της Ρώμης IV). Στην πρώτη φάση της διαχείρισης του ΣΕΕ συστήνεται ένα πρόγραμμα ισορροπημένης διατροφής όπως Μεσογειακού τύπου. Σε κάθε περίπτωση περιορίζεται η πρόσληψη των βασικών διατροφικών προϊόντων που δίνουν το έναυσμα των συμπτωμάτων, όπως το αλκοόλ, η καφεΐνη, τα καυτερά και το λίπος. Άλλες συστάσεις περιλαμβάνουν την εξασφάλιση καλής ενυδάτωσης και την επιτέλεση μιας τακτικής δραστηριότητας. Αν τα συμπτώματα του συνδρόμου επιμένουν τότε ακολουθεί η δεύτερη φάση της παρέμβασης όπου περιλαμβάνονται προηγμένοι διατροφικοί χειρισμοί για την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Τέτοιοι είναι για παράδειγμα η δίαιτα χαμηλή σε FODMAP και η δίαιτα χωρίς Γλουτένη.

Ερευνητικό Μέρος: Διερεύνηση του επιπολασμού του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) και του υποτύπου αυτού σε τυχαίο δείγμα στην Ελλάδα, με βάση τα νεότερα διαγνωστικά κριτήρια. Επίσης, διερεύνηση του ποσοστού των ατόμων που γνώριζαν ότι πάσχουν από το παραπάνω σύνδρομο. Τέλος, πραγματοποίηση κάποιων συσχετισμών με τους πάσχοντες του ΣΕΕ και ορισμένων παραμέτρων, όπως με το φύλο και την ηλικία. Μελετήθηκε ένα τυχαίο δείγμα N= 438 ενηλίκων ατόμων από περιοχές όλης της Ελλάδας, κύριες εκ των οποίων είναι η περιφέρεια Κρήτης και η περιφέρεια Θεσσαλίας. Η μελέτη διήρκεσε από τις 7.5.2019 μέχρι τις 10.12.2019. Για τη διεξαγωγή της έρευνας έγινε χρήση ειδικά σχεδιασμένου ερωτηματολογίου το οποίο αποτελείται από 3 μέρη. Το ΜΕΡΟΣ Ι: Δημογραφικά Χαρακτηριστικά, το ΜΕΡΟΣ ΙΙ : Γνώσεις/Θέση απέναντι στο ΣΕΕ και το Μέρος ΙΙΙ: Κριτήρια της Ρώμης IV. Το ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ αποτελεί το επίσημο ερωτηματολόγιο για τη διάγνωση του ΣΕΕ, σύμφωνα με τα κριτήρια IV του Ιδρύματος της Ρώμης. Το ερωτηματολόγιο αυτό διανεμήθηκε σε ποσοστό περίπου 85% με τη χρήση της φόρμας google (google forms) μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, σε διάφορες ομάδες ατόμων από όλη την Ελλάδα και μέσω δημόσιας κοινοποίησης. Επιπλέον διανομή των ερωτηματολογίων σε ποσοστό περίπου 15% έγινε με την εκτυπωμένη μορφή σε τυχαίο δείγμα. Τα δεδομένα που συλλέχτηκαν κωδικοποιήθηκαν με το λογισμικό πακέτο Microsoft Excel και αναλύθηκαν με το στατιστικό πακέτο SPSS 19. Βρέθηκε πως ο επιπολασμός του ΣΕΕ στην Ελλάδα ανέρχεται στο 14,2% και από τους πάσχοντες το 82,26% είναι γυναίκες και το 56,45% ηλικίας 18-35 ετών. Ο επικρατέστερος υπότυπος σε ποσοστό 35,5% είναι αυτός του μικτού τύπου, ακολουθεί αυτός με κυρίαρχη τη δυσκοιλιότητα (30,6%), αυτός με κυρίαρχη τη διάρροια (25,8%) και τέλος ο μη καθορισμένου τύπου (8,1%). Επιπλέον, βρέθηκε πως μόνο το 41,9% γνώριζε ότι πάσχει από το ΣΕΕ και ως εκ τούτου το 74,2% δεν ακολουθεί θεραπεία. Το 93,5% των πασχόντων δήλωσε να του προκαλεί δυσφορία η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων. Τέλος, οι βασικότερες συσχετίσεις που παρατηρήθηκαν σχετικά με τους πάσχοντες είναι αυτή με το γυναικείο φύλο και την ηλικία των 18-35 ετών (p= 0,043, df=1), αυτή με την παρουσία εντονότερων συναισθημάτων άγχους (p=0,005, df=1) καθώς και αυτή με την πρόκληση δυσφορίας μετά την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων (p=0,001, df=1). Ο επιπολασμός του ΣΕΕ σε τυχαίο δείγμα στην Ελλάδα βρέθηκε να είναι 14,2%. Ο υπότυπος που κυριαρχεί είναι ο μικτού τύπου. Επίσης το ΣΕΕ σχετίζεται τόσο με το γυναικείο φύλο όσο και με τη νεαρή ηλικία. Ακόμα οι πάσχοντες βιώνουν εντονότερα συναισθήματα άγχους καθώς και μεγαλύτερη ενόχληση από την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων σε σχέση με τους μη πάσχοντες. Πάνω από τους μισούς πάσχοντες δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν και ως αποτέλεσμα δεν ακολουθούν κάποια θεραπευτική υποστήριξη.

Theoretical Part: Irritable Bowel Syndrome (IBS) is the most widely recognized functional disorder of the intestinal system, affecting 9-23% of world's population. IBS occurs 2 to 4 times more frequently in women than in men and despite its high prevalence, its pathophysiology is not fully understood. This syndrome is characterized by abdominal pain, bloating and changes in bowel habits. The criteria of the Rome Foundation, which were updated in June 2016 and are specifically the criteria of Rome IV, are used for diagnosis of IBS. During the first phase of IBS management, a balanced diet such as the Mediterranean type, is recommended. In all cases the intake of the products that trigger the symptoms, such as alcohol, caffeine, spicy food and fat is restricted. Other recommendations include ensuring good hydration and performing a regular activity. If the syndrome symptoms persist then the second phase of intervention starts, which includes advanced nutritional manipulations to relieve the symptoms. For example, the low FODMAP diet, the Gluten free diet, the high fiber diet and even the probiotic intake.

Research Part: To investigate the prevalence of IBS and the percentage of the subtypes in Greece, based on the latest diagnostic criteria. Also, investigate the percentage of people who knew they had this syndrome. Finally, make some correlations with the patients with IBS and certain parameters, such as gender and age. A random sample of N = 438 adults from all parts of Greece was studied, of which the Crete and Thessaly regions were the main ones. The study lasted from 7.5.2019 until 10.12.2019. A specially designed questionnaire consisting of 3 parts was used to conduct the research. PART I: Demographic Characteristics, PART II: Knowledge / Position on IBS and Part III: Criteria of Rome IV. PART III is the official diagnostic questionnaire for IBS according to criteria IV of the Rome Foundation. This questionnaire was distributed around 85% using google forms via social media, to various groups of people from all over Greece and through public sharing. An additional 15% of the questionnaires were distributed in a random sample in printed form. The collected data were coded with the Microsoft Excel and analyzed with SPSS 19. The prevalence of IBS in Greece was found to be 14.2%, of which 82.26% are women and 56.45% are 18-35 years old. The dominant subtype (35.5%) is the mixed type, followed that with constipation predominant (30.6%), diarrhea predominant (25.8%) and the unspecified type (8.1%). In addition, it was found that only 41.9% knew that they had IBS and therefore 74.2% did not receive treatment. The 93.5% of patients said that eating specific foods causes them discomfort. Finally, the most significant correlations that observed with the patients are those with female gender and the age of 18-35 years (p =0.0043, df = 1), with the presence of stronger anxiety feelings (p = 0.005, df = 1) as well as with causing discomfort after eating certain foods (p = 0.001, df = 1). The prevalence of IBS in a random sample in Greece was found to be 14.2%. The dominant subtype is the mixed type. Also, IBS is related to both the female gender and the young age. Still, sufferers experience higher feelings of anxiety as well as more discomfort from eating certain foods than non-sufferers. Over half of patients do not know that they are suffering and as a result do not receive any therapeutic support.