Δυσφαγία μετά από Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ): παρακολούθηση της ικανότητας κατάποσης, σίτισης, ενυδάτωσης και ποιότητας ζωής επιζώντων ασθενών από ΑΕΕ μετά από την έξοδό τους από το νοσοκομείο.

Abstract

Εισαγωγή: Η δυσφαγία είναι μία από τις κυριότερες επιπλοκές από την πρόκληση Αγγειακού Εγκεφαλικού Επεισοδίου (ΑΕΕ) σύμφωνα με την American Stroke Association η οποία ευθύνεται για υψηλά ποσοστά θνησιμότητας, ιδρυματοποίησης, πνευμονίας και υποσιτισμού. Ωστόσο, δεν έχει πλήρως διερευνηθεί η επίπτωση της στην κλινική πορεία των επιζήσαντων από ΑΕΕ μετά την έξοδό τους λόγω της περιορισμένης παρακολούθησης τους από τις Πρωτοβάθμιες Υπηρεσίας Υγείας στην κοινότητα. Σκοπός: Να αξιολογηθεί η κλινική πορεία του ασθενούς (λειτουργική ικανότητα, ικανότητας κατάποσης, ικανότητα λήψης τροφής [σίτιση/ενυδάτωση] και ο αντιλαμβανόμενος πόνος) ως προς την πιθανή βελτίωση του βαθμού ανικανότητας (disability) των επιζώντων από ΑΕΕ ασθενών μετά την έξοδό τους από το νοσοκομείο. Μεθοδολογία: Πρόκειται για μελέτη παρατήρησης ασθενών που νοσηλευτήκαν με ΑΕΕ στην Νευρολογική κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου (ΠΑΓΝΗ) και στο Βενιζέλειο Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου κατά τη χρονική περίοδο (Οκτώβριος 2018 - Ιανουάριος 2019). Αξιολογήθηκε η νοσηλευτική πορεία του ασθενούς από τη στιγμή της εξόδου από το νοσοκομείο έως και τον πρώτο μήνα με αφετηρία (baseline) την ημέρα εξιτηρίου. Η κλίμακα National Institutes Of Health Stroke Scale (NIHSS) χρησιμοποιήθηκε για την παρακολούθηση της νευρολογικής κατάστασης (neurological status) των ασθενών μετά την έξοδο τους από το νοσοκομείο. Για την εκτίμηση της δυσφαγίας χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα Mann Assessment of Swallowing Ability-MASA (Mann), ενώ για την αξιολόγηση της ικανότητας λήψης τροφής και υγρών η κλίμακα Eating Assessument Tool (EAT-10). P-values <0,05 θεωρήθηκαν στατιστικά σημαντικές. Αποτελέσματα: Στην μελέτη συμμετείχαν 60 άτομα εκ των οποίων 61,7% γυναίκες. Η κλινική αξιολόγηση στο χρονικό διάστημα του 1 μηνός παρακολούθησης (μεταξύ των 2 μετρήσεων) έδειξε σημαντικές διαφορές μεταξύ των κλιμάκων όπως: σημαντική μείωση στη μέση τιμή (κλίμακα ικανότητας Rankin) μεταξύ της 1ης μέτρησης 3,6±1,4 και της 2ης μέτρησης 2,7±1,8 (p<0,001). Επίσης, σημαντικά χαμηλότερος πόνος (κλίμακα VAS) μεταξύ 2ης μέτρηση 1,4±2,6 και πρώτης 2,5±3,2 μέτρησης (p=0,018). Αντίθετα παρατηρήθηκε μεγαλύτερος περιορισμός με την πάροδο του χρόνου (κλίμακα Homebound) μια και στη 2η μέτρηση η τιμή ήταν 1,0±1,2 στατιστικά χαμηλότερη σε σχέση με την 1η μέτρηση 2,2±1,3 (p<0,001). Η κλίμακα NIHSS έδειξε στατιστικά χαμηλότερες τιμές στην 2η μέτρηση 6,3±8,1 σε σχέση με την 1η μέτρηση 10,6±8,1 (p<0,001). Αναφορικά με τη δυσφαγία παρατηρήθηκαν σημαντικά χαμηλότερες μέσες τιμές στην κλίμακα EAT κατά την 2η μέτρηση (16,4±16,3 έναντι 1η μέτρησης 20,7±17,2, p=0,002), γεγονός που υποδηλώνει μικρότερο πρόβλημα δυσφαγίας ή εν μέρει αποκατάσταση της σε διάρκεια ενός μήνα (διάστημα 1ης -2ης μέτρησης). Ομοίως, στην κλίμακα MMASA παρατηρήθηκαν υψηλότερες μέσες τιμές στην (2η μέτρηση 84,8±20,2 έναντι 1η μέτρηση 75,9±24,4, p<0,001) υποδηλώνοντας επίσης μικρότερα προβλήματα δυσφαγίας. Συμπέρασμα: Τα αποτελέσματά μας επιβεβαιώνουν ότι η δυσφαγία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για υποσιτισμό στους επιζήσαντες ασθενείς με ΑΕΕ που μελετήθηκαν, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα εξειδίκευσης του κοινοτικού νοσηλευτή σε εξατομικευμένες παρεμβάσεις κλινικής αξιολόγησης και εκτίμησης αναγκών μετα-νοσοκομειακής φροντίδας σ΄ αυτούς τους ασθενείς.

Introduction: Dysphagia is one of the most common complication in stroke patients according to the American Stroke Association. It is widely recognized that is causative factor for increased mortality rates mainly due to malnutrition. However, the long-term effect of dysphagia on rehabilitation of these patients has not fully investigated given the lack-off of Primary Health Service in the community. Purpose: To assess the clinical progression (homebound status, dysphagia, ability to swallow, feeding/rehydration) regarding functional disability of stroke survivors after hospital discharge. Methodology: In this prospective study we enrolled (vascular) stroke patients hospitalized at the Neurological Clinic of the University Hospital of Heraklion (PAGNI) and at the Pathological clinic at Venizelio General Hospital of Heraklion during a period of October 2018 to January 2019. We clinically monitored these patients for a month (hospital discharge [baseline] to a monthly follow-up). The National Institutes of Health Stroke Scale (NIHSS) was used to assess the neurological status of patients and, the Mann Assessment of Swallowing Ability-MASA (Mann) scale was used for the dysphagia assessment. Also, the Eating Assessment Tool (EAT-10) was used to assess their ability to eat and drink during a 1-month period. Statistically, p-values <0.05 were considered statistically significant. Results: We studied 60 stroke patients (61,7% female). The monitoring results of the clinical progression in the community (baseline to follow-up) showed significant improvement in the mean values between the 2 measurements (m). Specifically, it was observed significant improvement of disability - Rankin scale (1st m 3,6±1,4 vs. 2nd m 2,7±1,8, p<0,001) and, a lower perceived pain -VAS (1st m 2,5±3,2 vs. 2nd m 1,4±2,6, p<0,018). It is also observed significant improvement in neurological status - NIHSS (1st m 10,6±8,1 vs. 2nd m 6,3±8,1, p<0,001). On the contrary, stroke patients were presented significantly more homebound during their rehabilitation (1st m 2,2±1,3 vs. 2nd m 1,0±1,2, p<0,001). Importantly, stroke survivors presented with significantly less dysphagia and/or improved swallowing ability – MMASA scale (1st m 75.9±24.4 vs. 2nd m 84.8±20.2, p<0,001). Similarly, our study sample was presented also with less dysphagia problems such as feeding/rehydration - EAT scale (1st m 20.7±17.2 vs. 2nd m 16.4 ± 16.3, p<0,002). Conclusion: Our data confirms the existing implications of stroke mainly the dysphagia problem as important risk factor for malnutrition in our sample. It is obvious therefore that community nurses must focus on comprehensive clinical assessment as best practice for post-acute rehabilitation after stroke.