Μελέτη της εδαφικής πανίδας στον περίβολο του κλειστού γυμναστηρίου του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου.

Abstract

Κατ’ αυτήν τη μελέτη πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες αρθροπόδων εδάφους στον κήπο εμπρός από το κλειστό γυμναστήριο του ΕΛΜΕΠΑ και στην πίσω απ’ αυτό μη διαμορφωμένη έκταση, όπου είχε αναπτυχθεί βλάστηση, εν μέρει πάνω σε χώμα, που προήλθε από την εκσκαφή των θεμελίων και από φερτά υλικά. Η μελέτη περιλάμβανε δέκα συνολικά δειγματοληψίες με δέκα παγίδες παρεμβολής ή παγίδες εδάφους (pitfall traps), με υγρό παγίδευσης, θανάτωσης και συντήρησης των μελετώμενων ζώων την προπυλενογλυκόλη, η οποία δεν έχει προσελκυστικές ή απωθητικές ιδιότητες και είναι πολύ αποτελεσματική ως συντηρητικό. Οι παγίδες εδάφους κατανεμήθηκαν εξ ημισείας με 5 από αυτές στον εμπρόσθιο χώρο, όπου κυριαρχούσε ως ξυλώδες φυτό η Lantana camara και οι υπόλοιπες 5 στον οπίσθιο αδιαμόρφωτο χώρο με κυρίαρχο ξυλώδες φυτό τον αγριοκαπνό ή γιατράκο (Nicotiana glauca). Η συλλογή των παλιών παγίδων με τα παγιδευμένα ζώα γινόταν ανά εβδομάδα, και αμέσως μετά την απομάκρυνση των παγίδων με τα συλληφθέντα ασπόνδυλα πραγματοποιούνταν η τοποθέτηση των καινούριων. Αυτό που θα παρουσιαστεί στο πρώτο, το θεωρητικό – εισαγωγικό μέρος της μελέτης θα είναι μία σύντομη αναφορά στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ενός από τα κυρίαρχα φυτά, στο κάθε μελετώμενο οικοσύστημα, καθώς και στις συλλαμβανόμενες ζωικές ομάδες, με ελαφρώς εκτενέστερα στοιχεία για τις κυριότερες – αφθονότερες απ’ αυτές. Οι μικροί και μεσαίοι οργανισμοί, που αναμένονταν να συλληφθούν είναι τάξεως μεγέθους χιλιοστών ή εκατοστών και μετά τον καθαρισμό των δειγμάτων από ξένα σώματα (όπως χώμα, πέτρες, φύλλα, κλαδάκια και άλλο φυτικό υλικό), εξετάσθηκαν στο στερεοσκόπιο και με τη βοήθεια σχετικών εγχειριδίων ανά εξεταζόμενη ομάδα (π.χ. έντομα, αραχνίδια, μαλάκια), ταξινομήθηκαν σε επίπεδο τάξης ή και οικογένειας. Συνελήφθησαν πολλοί αντιπρόσωποι που ανήκαν σε εδαφόβια ασπόνδυλα διαφορετικών ταξινομικών ομάδων. Από το φύλο των αρθροπόδων αναμένονταν να συλληφθούν κυρίως έντομα, τα οποία ανήκουν φυσικά στην κλάση των εντόμων (όπως κολεόπτερα, ημίπτερα, δίπτερα, ορθόπτερα, δικτυόπτερα, λεπιδόπτερα, υμενόπτερα, κ.α.), άλλα αρθρόποδα, όπως κολλέμβολα διάφορων σταδίων ανάπτυξης, καθώς και αντιπρόσωποι που ανήκουν στην κλάση των αραχνιδίων (αράχνες, φαλάγγια, ακάρεα, ψευδοσκορπιοί, σκορπιοί), στην κλάση των χειλοπόδων, των χερσαίων καρκινοειδών (ισόποδα), καθώς και των διπλοπόδων. Επίσης συνελήφθησαν και χερσαία ζώα του φύλου μαλάκια, τα οποία ανήκουν στους χερσαίους αντιπροσώπους της τάξης των γαστεροπόδων. Ορισμένες ομάδες, με διαφορετικό τρόπο ζωής, όπως τα μέλη της οικογένειας Formicidae, ταξινομούνται ξεχωριστά από τα υπόλοιπα μέλη της τάξης τους (ιπτάμενα Υμενόπτερα). Επίσης οι προνύμφες ολομετάβολων εντόμων (π.χ. Διπτέρων, Κολεοπτέρων, Λεπιδοπτέρων, Νευροπτέρων) καταγράφονται χωριστά από τα αντίστοιχα ενήλικα έντομα της τάξης τους. Σκοπός της μελέτης είναι να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα, που θα προσφέρουν οι διάφορες ομάδες ασπόνδυλων, ώστε να γίνουν συγκρίσεις, οι οποίες θα καταδεικνύουν και τα σημεία σύμπτωσης (ομοιότητας) και τις σημαντικότερες διαφορές, μεταξύ των δύο περιοχών διαφορετικής βλάστησης. Εκτός από το κυρίαρχο για κάθε περιοχή δειγματοληψίας φυτό καταγράφηκαν και τα σημαντικότερα που συνδιαμορφώνουν το περιβάλλον, όπου κινούνται και τρέφονται τα συλλαμβανόμενα ασπόνδυλα. Χρησιμοποιήθηκαν επίσης κλιματικά δεδομένα για να συσχετισθεί η διακύμανση των ενεργών ζώων κάθε ομάδας σε σχέση με τις τιμές των κυρίαρχων κλιματικών μεταβλητών. Για να πραγματοποιηθούν οι διάφορες συγκρίσεις και αναλύσεις, τα καταγεγραμμένα αποτελέσματα των προσδιορισμών των ασπονδύλων μεταφέρθηκαν σε υπολογιστικό φύλλο εργασίας (Excel), για τη διευκόλυνση τόσο των συγκρίσεων αυτών καθ’ εαυτών, όσο και της οπτικοποίησής τους με τα κατάλληλα, ανά περίπτωση γραφήματα (όπως ιστογράμματα, καμπύλες, κυκλικά διαγράμματα – πίτες). Επίσης χρησιμοποιήθηκε ο δείκτης Jaccard (similarity index) για την καταμέτρηση των ομοιοτήτων μεταξύ των βιοκοινοτήτων των δύο περιοχών, καθώς και ο δείκτης Shannon – Wiener για τη μέτρηση της βιοποικιλότητας των δύο αγροοικοσυστημάτων. Εν κατακλείδι έγινε στατιστικός έλεγχος (Analysis of variance - ANOVA) για την ποσοτικοποίηση της σημαντικότητας των παρατηρούμενων διαφορών. Προς υπολογιστική διευκόλυνση αυτών των στατιστικών ελέγχων χρησιμοποιήθηκε ένα υπολογιστικό στατιστικό πακέτο (SPSS 20.0). Έτσι προχωρώντας προς τη συζήτηση περί των αποτελεσμάτων της εργασίας, υπάρχει ένα μέτρο για το πόσο περισσότερο ή λιγότερο πιθανές είναι οι προκύπτουσες διαφορές και ομοιότητες, μεταξύ των δύο μελετώμενων βιοτόπων.

In this study, sampling and examination of soil arthropods was conducted. The specimens were obtained in the field adjacent to Hellenic Mediterranean University Crete's sports center, where ground material consistency is formed mostly by debris and other remainders of construction activity. The entirety of the study includes 10 sampling periods in total. The tools used to obtain the samples were: pitfall traps for the entrapment process, and propylene glycol as entrapment medium/liquid (used in the pitfall trap),which was chosen because of it's neutrality regarding insect attraction, and suitability as preservative. Pitfall traps were equally distributed geographically-wise, with 5 traps placed in the gym's front area, where the primary woody plant is Lantana camara, and the rest placed in the rear area, where Nicotiana glauca is the dominant plant. Old traps were replaced (and insects gathered) weekly. What will be presented in the preliminary stage of this paper is a short introduction on the defining characteristics of each of the plants and ecosystems under examination. Moreover, information on the captured insect classes will be shared, with slightly more data for groups with larger populations. Small and medium-sized organisms that were gathered are generally in the millimeter to centimeter range. After being cleaned from dust and debris, specimens were examined via stereoscope using the aid of appropriate manuals (e.g. insects, arachnids, mollusca) and classified accordingly. Gathering of various representatives of soil invertebrates belonging to different classes or families is expected. The species gathered from the arthropods are, among others: coleoptera, diptera, orthoptera, lepidoptera etc, further hexapoda, such as collembola, and moreover representatives belonging to the arachnid class (spiders, scorpions, acari), centipedes, isopoda, and diplopoda. Moreover, animals belonging to the mollusca family, which belong to the soil representatives of gastropoda were also expected to be gathered during this experiment. Furthermore, holometabolous insect pronymphs (e.g. Diptera, Coleoptera, Lepidoptera, Neuroptera) will be separately classified. The target of this project is to utilise and compare data gathered from different invertebrate groups, so that differences and similarities between areas with different vegetation can be highlighted. Apart from the primary plant for each sampling region, other plans co-modifying the area's environment and hosting invertebrates was recorded. Furthermore, climate data were used to analyze the deviation of active animals of each group in comparison with the values of primary climate variables. Various comparisons and analyses originating from the invertebrates recorded results were implemented in MS Excel, in order to assist with both implementation and comprehension using the appropriate media (e.g. histograms, curves, pie charts etc.). Furthermore, the Jaccard similarity index was used to showcase similarities between biocommunities of both sampling areas, as well as the Shannon-Wiener index to assess biodiversity between agroecosystems in both areas. In conclusion, statistical analysis was conducted (Analysis of variance - ANOVA) with the purpose of quantifying the importance of observed differences. In order to make statistical analysis easier, a computational statistical package is used (SPSS 20.0). Hence, to better illustrate project conclusions, a metric has been produced , indicating the likelihood of differences and similarities occurring between the two habitats under examination.