Χορήγηση συµπληρωµάτων σιδήρου, ασβεστίου, µαγνησίου και καλίου στους αθλητές. Είναι τελικά απαραίτητη ή όχι;

Abstract

Η ζήτηση στη βιοµηχανία των συµπληρωµάτων διατροφής φαίνεται πως έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα στους αθλητές, οι οποίοι έχουν αυξηµένες ανάγκες και επιδιώκουν τη βέλτιστη κατάσταση ευρωστίας τους. Παρόλο που για συγκεκριµένες κατηγορίες συµπληρωµάτων έχει διεξαχθεί εκτενής έρευνα, τα δεδοµένα σχετικά µε τη λήψη συµπληρωµάτων µετάλλων παραµένουν ανακριβή. Ο στόχος της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι η συγκέντρωση πληροφοριών από έγκυρες βιβλιογραφικές πηγές σχετικά µε τα συµπληρώµατα µετάλλων, ώστε να διαπιστωθεί εάν η χορήγησή τους είναι επωφελής ή άσκοπη, αλλά και να διευκρινιστεί η ασφάλειά της. Συγκεκριµένα, επιλέχθηκαν προς µελέτη τα συµπληρώµατα σιδήρου (Fe), ασβεστίου (Ca), καλίου (K) και µαγνησίου (Mg), καθώς η χρήση τους είναι ιδιαίτερα διαδεδοµένη. Η συµβολή των εν λόγω συµπληρωµάτων στην καρδιαγγειακή, µυϊκή και οστική λειτουργία παρουσιάζει ενδιαφέρον, καθώς θα µπορούσε να δικαιολογεί κάποια ενδεχόµενα οφέλη στην αθλητική απόδοση και στη γενικότερη διαφύλαξη της υγείας του αθλητή. Για τη µελέτη αυτών των µικροθρεπτικών συστατικών αναλύθηκαν 138 έρευνες, εντός του χρονολογικού εύρους 1976 εώς 2019, από τις οποίες συγκεντρώθηκαν στοιχεία σχετικά µε το ρόλο των τεσσάρων µετάλλων στο µεταβολισµό, τα αποτελέσµατα της λήψης τους σε µορφή συµπληρώµατος, τις κατηγορίες αθλητών που πιθανόν να επωφελούνται περισσότερο από αυτά, τις αντενδείξεις και τα πρωτόκολλα χορήγησής τους, τόσο σχετικά µε µορφή του συµπληρώµατος και τη δοσολογία όσο και αναφορικά για τη συχνότητα και τη χρονική διάρκεια της λήψης. Ως συµπέρασµα της βιβλιογραφικής ανασκόπησης προκύπτει πως η λήψη των συγκεκριµένων µετάλλων σε µορφή συµπληρώµατος θα µπορούσε να είναι επωφελής για τον αθλητή, υπό ορισµένες συνθήκες. Συγκεκριµένα, το συµπλήρωµα σιδήρου αποδεικνύεται απαραίτητο για τη βελτίωση της αθλητικής απόδοσης µόνο σε ύπαρξη ανεπάρκειας των αποθηκών σιδήρου του αθλητή και δε συστήνεται σε άτοµα µε φυσιολογικές τιµές φερριτίνης. Το ασβέστιο ίσως κριθεί αναγκαίο για την ενίσχυση της οστικής πυκνότητας των αθλητριών µε µειωµένα επίπεδα ασβεστίου, χρειάζεται όµως προσοχή σε παθολογικές καταστάσεις του παραθυρεοειδούς αδένα. Το κάλιο σχετίστηκε θετικά µε τη µείωση της αρτηριακής πίεσης και την ενίσχυση της καρδιαγγειακής λειτουργία. Οµοίως, το µαγνήσιο έχει δοσοεξαρτώµενη µειωτική επίδραση στην αρτηριακή πίεση, ενώ ταυτόχρονα προκαλεί µείωση του γαλακτικού οξέος και κατ’επέκταση της µυϊκής κόπωσης. Και στις δύο περιπτώσεις, του καλίου και του µαγνησίου, θα πρέπει να λαµβάνεται υπ’όψιν η αντένδειξη για χορήγηση συµπληρωµάτων τους σε παθολογικές νεφρικές καταστάσεις. Τέλος, αναγκαία κρίνεται η ιατρική και διατροφική αξιολόγιση πριν την απόφαση χορήγησης οποιουδήποτε συµπληρώµατος, η ορθή τήρηση του πρωτοκόλλου και οι τακτικοί επανέλεγχοι.

The demand in the food supplement industry seems to have increased sharply in recent years, especially among athletes, who have increased needs and are seeking their optimal state of health. Although extensive research has been conducted on specific categories of supplements, data on metal supplementation remain inaccurate. The goal of this dissertation is to gather information from authoritative bibliographic sources on metal supplements, in order to determine whether their administration is beneficial or unnecessary, but also to clarify its safety. Specifically, iron (Fe), calcium (Ca), potassium (K) and magnesium (Mg) supplements were studied, as their use is very widespread. The role of these supplements in human metabolism is of interest, as it could justify some potential benefits to athletic performance and the overall preservation of the athlete's health. The inquiry of these micronutrients and their supplements included 138 studies within the time range 1976 to 2019, which presented data on the role of the four minerals in metabolism, the results of their supplementation, the categories of athletes who are likely to benefit most from them, the contraindications and their administration protocols, both in terms of supplement form and dosage and in terms of frequency and duration of supplementation. The conclusion of the literature review is that the intake of these metals in the form of a supplement could be considered necessary under certain conditions. In other words, there are cases where the benefits to the athlete's cardiovascular health and athletic performance are significant, but there are contraindications as well. In particular, iron supplementation is proved to be necessary to improve athletic performance only in the presence of insufficient iron stores in the athlete and is not recommended for people with normal ferritin levels. Calcium may be necessary to enhance the bone density of athletes with reduced calcium levels, but caution is needed in pathological conditions of the parathyroid gland. Potassium was positively associated with lowering blood pressure and enhancing cardiovascular function. Similarly, magnesium had a dose-dependent reducing effect on blood pressure, while at the same time causing a decrease in lactic acid and consequently muscle fatigue. Βoth potassium and magnesium prerent a contraindication for supplementation in pathological renal condition. In any case, medical and nutritional evaluation is necessary before the decision to administer any type of supplement and, if so, proper observance of the protocol and regular re-examinations should be applied.