Το φαινόμενο της κακοποίησης και παραμέλησης των ηλικιωμένων σε κλειστές μονάδες φροντίδας του νομού Φθιώτιδας.

Abstract

Γενικά: Η κακοποίηση των ηλικιωμένων αποτελεί ένα συγκεκριμένο σύστημα συμπεριφοράς, που προκαλεί σωματική, ψυχολογική, οικονομική ή και κοινωνική βλάβη σε ένα ηλικιωμένο άτομο. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα πολυσύνθετο πρόβλημα, που συνοδεύεται από μία επιθετική στάση το οποίο με τη σειρά του εξαναγκάζει τον άλλον να δεχθεί τις όποιες προσβολές σε σωματικό ή σε λεκτικό επίπεδο. Το φαινόμενο της κακοποίησης δυστυχώς δε μπορεί να προσδιοριστεί εύκολα λόγω της επιφύλαξης αλλά και του φόβου των ηλικιωμένων ατόμων να το εκφράσουν ή και να το δημοσιοποιήσουν, ή ακόμη και λόγω της βίας που αναγκάζονται να δέχονται. Γίνεται έτσι σαφές πως το πρόβλημα αυτό, επειδή είναι σοβαρότατο, συνιστά και τεράστια προσοχή και κυρίως προσεγμένη έρευνα, ώστε να καταπολεμηθεί στοχευμένα με τη λήψη άμεσων μέτρων προστασίας της υγείας (σωματικής, ψυχικής) των ηλικιωμένων. Σκοπός: Στα πλαίσια της παρούσας πτυχιακής εργασίας ως βασικό αντικείμενο ετέθη η διερεύνηση των κύριων διαστάσεων του φαινομένου κακοποίησης και παραμέλησης των ηλικιωμένων σε κλειστές μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων του νομού Φθιώτιδας. Παράλληλα ετέθησαν και επιμέρους στόχοι: α) να διερευνηθούν οι μορφές κακοποίησης που δέχονται οι ηλικιωμένοι, (β) να εντοπιστούν οι παράγοντες που συμβάλλουν στην υποδοχή κακοποίησης, (γ) να εξεταστούν στρατηγικές διαχείρισης της βίας. Μεθοδολογία: Οι παραπάνω διαστάσεις τέθηκαν και ως βάση για τη διαμόρφωση ενός δομημένου ερωτηματολογίου, που διανεμήθηκε στα ηλικιωμένα άτομα τα οποία με τη συμβολή της ερευνήτριας δέχτηκαν πρόθυμα να συμμετάσχουν. Χρησιμοποιήθηκε ποσοτική μέθοδος έρευνας. Πιο συγκεκριμένα για τη διερεύνηση της κακοποίησης διεξήχθη έρευνα με ερωτηματολόγιο σε δείγμα ατόμων ηλικίας 50 και άνω. Το δείγμα αποτελούνταν από 100 άτομα τα οποία επιλέχθηκαν με τη μέθοδο της διαθεσιμότητας 25 ηλικιωμένοι από τα τέσσερα (4) γηροκομεία της περιοχής του νομού Φθιώτιδος. Το ερωτηματολόγιο επεξεργάστηκε α) τα κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά των ηλικιωμένων ατόμων, β) τη συχνότητα υποδοχής συμπεριφορών συντροφικής βίας, γ) τις στάσεις ως προς το φαινόμενο της κακοποίησης, δ) τις στρατηγικές διαχείρισης της βίας. Αποτελέσματα: Από τα αποτελέσματα της ποσοτικής έρευνας ανεδείχθη πως ένα τεράστιο ποσοστό εκ των ερωτηθέντων, που συμμετείχαν στην έρευνα είχαν δεχτεί κακοποίηση. Αναλυτικότερα, οι περισσότερες ερωτηθείσες ηλικιωμένες (50%) δήλωσαν πως η πλειοψηφία των αποφάσεών τους πάντα συνδέονταν με τις επιθυμίες των συντρόφων τους οποίους φοβούνταν σε υπερβολικό βαθμό, διότι συχνότατα στο παρελθόν είτε τις είχαν εξυβρίσει είτε τις είχαν τρομάξει λεκτικά με απειλές είτε είχαν ασκήσει και βία. Οι σύντροφοι θύμωναν, όταν αυτές μιλούσαν με οποιοδήποτε άτομο που δεν ήξεραν (p=0.017<0.05), ή όταν τους επισκέπτονταν στην οικία πρόσωπα της οικογένειάς τους (p=0.035<0.05). Σε σχέση με το φύλο οι μεν γυναίκες αισθάνονται πόνο και όχι ευχαρίστηση, όταν αυτές κακοποιούνται (p=0.020<0.05) με την κύρια ευθύνη να κατέχει δυστυχώς ο ίδιος ο σύζυγος (p=0.000<0.05), ο οποίος ασκούσε βία συνειδητά κιόλας (p=0.003<0.05). Σε επίπεδο στρατηγικών διαχείρισης της βίας η ζήτηση βοήθειας παρουσίασε αρνητικά κατευθυνόμενα ποσοστά, ενώ παράλληλα η απουσία ενεργειών («Δεν θα έκανα τίποτα») ανέδειξε διαφωνία για άνω το 68.70% για τους άνδρες και του 51.47% για τις γυναίκες. Σε ποσοστά άνω του 75% ούτε οι γυναίκες ούτε οι άνδρες θα έμεναν στην ενδοοικογενειακή βία ή σε καταφύγιο αστέγων επιλέγοντας την απάντηση «Ποτέ». Σε ό, τι αφορά στους κατοίκους των αγροτικών περιοχών παρατηρήθηκε μια εξαιρετικά αρνητική τάση σε όλες τις επιλογές απαντήσεων σε επίπεδο αναζήτησης βοήθειας-προστασίας, οι οποίες μάλιστα συγκέντρωσαν την απάντηση «Ποτέ» σε ένα ποσοστό πάνω του 69%.

Generally: The abuse of the elderly people is a specific behavioral system, which harms them physically, psychologically, economically and/or socially. It is essentially a complicated matter that is accompanied by an aggressive attitude and forces the other person to accept any physical or verbal insults. The phenomenon of abuse cannot be easily identified because of the elderly’s holdbacks, their fear to fully express it or even make it public and the violence which they are forced to endure. It is clear that in order to fight this very serious problem, huge attention and mostly careful research is highly required through taking direct protection measures for the health (physical, psychological) of the elderly. Objective: The basic objective of this thesis is the research of the main dimensions of the common phenomenon of abuse and neglection of the elderly people in private care units located in Fthiotida. The individual objectives are: (a) to research the forms of abuse the elderly endure, (b) to locate the factors that lead up to the abuse happening and being accepted without protest, (c) to examine possible violence management strategies (or ways to prevent the abuse). Methodology: The dimensions stated above also became the basis of a structured questionnaire, which was distributed to the elderly people who willingly accepted to participate, through the help and contribution of the researcher. The quantitative research method was used and more specifically a research was conducted via a questionnaire to people aging 50 years and older regarding the phenomenon of abuse. The sample consisted of 100 people of which 25 elderly were selected through the availability method in the four (4) nursing homes located in Fthiotida. The questionnaire processed: a) the socio-demographic characteristics of the elderly people, b) the frequency with which behaviors of abuse between partners occurred, c) the attitudes towards the phenomenon of abuse as a whole, d) the violence management measures. Results: The results of the quantitative research showed that a huge percentage of the participants had been abused. In more detail, most of the female elderly people asked (50%), stated that the majority of their decisions was always based on their partners’ desires, whom they were immensely horrified of, because in the past they had verbally assaulted, terrified or threatened them, or had physically abused them. Male partners got angry when the female ones talked to someone they weren’t aware of (p=0.017<0.05), or when they were visited by close family members (p=0.035<0.05). In relation to the gender, women felt pain rather than pleasure when they were abused (p=0.020<0.05). Unfortunately, the main responsible for this was the male partner (p=0.000<0.05), who was consciously using violence (p=0.003<0.05). Regarding violence management measures, asking for help was met with negatively directed percentages, while at the same time absence of action (“I wouldn’t do anything”) showed disagreement that exceeded 68.70% for men and 51.47% for women. Neither women nor men would accept to stay in an environment of domestic violence or resort to a homeless shelter in percentages that exceed 75%, choosing “Never” as an answer. An extremely negative tendency was observed to all the options provided about seeking help-protection with regards to residents of rural areas, which received the answer “Never” in a percentage exceeding 69%.